Interview met Régis Gizavo @ Sfinks Mixed
Op de recentste editie van Sfinks Mixed liepen we toevallig de Malagassische meester-accordeonist Régis Gizavo tegen het lijf; een kans die wij natuurlijk niet zomaar laten passeren...
Régis, je bent ongetwijfeld de bekendste Malagassische accordeonist van je generatie, maar hoe ben je precies bij dit instrument terecht gekomen?
Régis Gizavo: "Om je de waarheid te zeggen, een beetje toevallig eigenlijk. Mijn vader heeft op een bepaald moment een kleine diatonische accordeon gekocht, maar aangezien wij thuis met zijn dertienen waren, moesten we dat instrument natuurlijk delen. In het begin was het ook niet meer dan een stuk speelgoed voor mij en voor mijn broers en zussen zal dat wellicht ook zo geweest zijn; het was dan ook niet meer dan logisch dat dat fragiele instrument na enkele jaren volledig stuk was. Toen één van mijn oudere broers zijn diploma haalde, kreeg hij van mijn vader echter een chromatisch accordeon cadeau en ik begon ook algauw op dat instrument te oefenen. Toen ik zelf mijn diploma middelbaar onderwijs haalde ben ik naar de hoofdstad Antananarivo getrokken en daar heb ik voor het eerst enkele nummers opgenomen in een studio. De Malagassische media moeten op de één of andere manier wind gekregen hebben van het feit dat er een jong accordeontalent uit Toliara in de hoofdstad gearriveerd was en zijn me komen opzoeken om een kleine reportage te draaien. Na die uitzending was ik plotsklaps bekend in heel Madagaskar! Twee jaar later heb ik me dan ingeschreven voorde Prix Découvertes, een talentenjacht georganiseerd door Radio France International. Tot mijn verbazing won ik nog ook en mocht ik naar Parijs voor de prijsuitreiking. In Parijs heb ik dan een hoop lokale muzikanten leren ken en met het prijzengeld heb ik mijn eerste eigen accordeon gekocht. Ik ben dan teruggekeerd naar Madagaskar, maar amper een jaar later werd ik alweer uitgenodigd om te komen spelen op de Francofolies in La Rochelle. Een van de muzikanten die ik tijdens mijn eerste bezoek had leren kennen, drummer Francis Lassus, vroeg mij toen om in Frankrijk te blijven en samen met hem muziek te maken. Eigenlijk was ik op dat moment mentaal helemaal nog niet klaar voor die stap, maar ik heb hem toch gezet. We hebben toen samen met onder andere Sally Nyolo, David Mirando, Richard Bona en Jean-Michel Pilc een band opgericht — Bohé Combo — maar uit die samenwerking is jammer genoeg nooit een album voortgekomen. Niet veel later werd ik uitgenodigd door de leden van de Corsicaanse band I Muvrini en uiteindelijk heb ik een dikke tien jaar met hen samengewerkt. Ondertussen had ik in 1995 ook al een eerste soloalbum, Mikea, opgenomen in 2000 gevolgd door een tweede (Samy Olombelo, Indigo/Harmonia Mundi), maar wat ik nog het allerliefst doe is samenwerken met artiesten van divers pluimage; zo heb ik in het verleden nog samengewerkt met ondere andere Cesaria Evora, Fernando Lameirinhas en zelfs Stef Bos in Nederland!"
Op dit moment werk je samen met Lala Njava.
Régis Gizavo: "De samenwerking met Lala Njava is toch van een ander kaliber; zij is ook Malgassisch en haar muziek geeft me dan ook een gevoel van thuiskomen. Het voelt haast alsof we familie zijn, hoewel dat natuurlijk helemaal zo niet is. Daarnaast is het ook een ideale gelegenheid om de Malagassische muziek nog eens in de kijker te zetten."
Waar komt de titel van je nieuwe album Ilakake vandaan?
Régis Gizavo: "Ilakake (Ilakaka, red.) is een plaatsje op de route nationale n° 7 in Madagaskar, de weg die tussen Antananarivo en Toliara loopt. Vroeger was het een piepkleine nederzetting met niet meer dan een twintigtal hutten, maar toen in Madagaskar saffier ontdekt werd, groeide Ilakake in geen tijd uit tot een stad van verschillende tienduizenden inwoners met alle geweld en misdaad die daarmee gepaard gaat. Met dit album stel ik in vraag waar deze industrie mijn land naartoe zal leiden."
Je bent ondertussen wereldwijd bekend; heb je er nooit aan gedacht om je populariteit te gebruiken om te wegen op het politieke bestel in Madagaskar?
Régis Gizavo: "Enkele jaren geleden heb ik samen met enkele Malagassische collega’s (Dama, Erick Manana, Fenoamby en Justin Vali, red.) Madagascar All Stars opgericht. We wilden met die band als één front naar buiten komen. Het is niet echt een band met politieke ambities, maar we proberen toch om een positief beeld van ons land uit te dragen; iets waar de Malagassische politici maar niet in lijken te slagen. Ik hoop echt dat we met die band ons steentje kunnen bijdragen aan de vooruitgang in Madagaskar. Ik denk niet dat ik dat op mijn eentje zou kunnen klaarspelen; eendracht maakt nu eenmaal macht!"
Is het gemakkelijk om in Madagaskar aan een accordeon te raken?
Régis Gizavo: "Het is vooral een duur instrument en voor de meeste Malagassiërs dus iets dat ze zich niet kunnen veroorloven. Recent is er in Madagaskar een Franse non-gouvernementele organisatie aan het werk (Bretelles Du Monde, red.) die gebruikte instrumenten ter beschikking stelt en, nog belangrijker, de Malagassische jongeren leert hoe ze hun instrumenten moeten onderhouden en herstellen; een zeer belangrijk iets als we de Malagassische muziektraditie willen bewaren. De cynische realiteit wil dat Malagassische houtsoorten wereldwijd gegeerd zijn om muziekinstrumenten van te maken, maar dat de Malagassiërs zelf niet alleen achterblijven met een ontbost land, maar zich tegelijk die instrumenten niet kunnen veroorloven!"
Régis Gizavo: "Om je de waarheid te zeggen, een beetje toevallig eigenlijk. Mijn vader heeft op een bepaald moment een kleine diatonische accordeon gekocht, maar aangezien wij thuis met zijn dertienen waren, moesten we dat instrument natuurlijk delen. In het begin was het ook niet meer dan een stuk speelgoed voor mij en voor mijn broers en zussen zal dat wellicht ook zo geweest zijn; het was dan ook niet meer dan logisch dat dat fragiele instrument na enkele jaren volledig stuk was. Toen één van mijn oudere broers zijn diploma haalde, kreeg hij van mijn vader echter een chromatisch accordeon cadeau en ik begon ook algauw op dat instrument te oefenen. Toen ik zelf mijn diploma middelbaar onderwijs haalde ben ik naar de hoofdstad Antananarivo getrokken en daar heb ik voor het eerst enkele nummers opgenomen in een studio. De Malagassische media moeten op de één of andere manier wind gekregen hebben van het feit dat er een jong accordeontalent uit Toliara in de hoofdstad gearriveerd was en zijn me komen opzoeken om een kleine reportage te draaien. Na die uitzending was ik plotsklaps bekend in heel Madagaskar! Twee jaar later heb ik me dan ingeschreven voorde Prix Découvertes, een talentenjacht georganiseerd door Radio France International. Tot mijn verbazing won ik nog ook en mocht ik naar Parijs voor de prijsuitreiking. In Parijs heb ik dan een hoop lokale muzikanten leren ken en met het prijzengeld heb ik mijn eerste eigen accordeon gekocht. Ik ben dan teruggekeerd naar Madagaskar, maar amper een jaar later werd ik alweer uitgenodigd om te komen spelen op de Francofolies in La Rochelle. Een van de muzikanten die ik tijdens mijn eerste bezoek had leren kennen, drummer Francis Lassus, vroeg mij toen om in Frankrijk te blijven en samen met hem muziek te maken. Eigenlijk was ik op dat moment mentaal helemaal nog niet klaar voor die stap, maar ik heb hem toch gezet. We hebben toen samen met onder andere Sally Nyolo, David Mirando, Richard Bona en Jean-Michel Pilc een band opgericht — Bohé Combo — maar uit die samenwerking is jammer genoeg nooit een album voortgekomen. Niet veel later werd ik uitgenodigd door de leden van de Corsicaanse band I Muvrini en uiteindelijk heb ik een dikke tien jaar met hen samengewerkt. Ondertussen had ik in 1995 ook al een eerste soloalbum, Mikea, opgenomen in 2000 gevolgd door een tweede (Samy Olombelo, Indigo/Harmonia Mundi), maar wat ik nog het allerliefst doe is samenwerken met artiesten van divers pluimage; zo heb ik in het verleden nog samengewerkt met ondere andere Cesaria Evora, Fernando Lameirinhas en zelfs Stef Bos in Nederland!"
Op dit moment werk je samen met Lala Njava.
Régis Gizavo: "De samenwerking met Lala Njava is toch van een ander kaliber; zij is ook Malgassisch en haar muziek geeft me dan ook een gevoel van thuiskomen. Het voelt haast alsof we familie zijn, hoewel dat natuurlijk helemaal zo niet is. Daarnaast is het ook een ideale gelegenheid om de Malagassische muziek nog eens in de kijker te zetten."
Waar komt de titel van je nieuwe album Ilakake vandaan?
Régis Gizavo: "Ilakake (Ilakaka, red.) is een plaatsje op de route nationale n° 7 in Madagaskar, de weg die tussen Antananarivo en Toliara loopt. Vroeger was het een piepkleine nederzetting met niet meer dan een twintigtal hutten, maar toen in Madagaskar saffier ontdekt werd, groeide Ilakake in geen tijd uit tot een stad van verschillende tienduizenden inwoners met alle geweld en misdaad die daarmee gepaard gaat. Met dit album stel ik in vraag waar deze industrie mijn land naartoe zal leiden."
Je bent ondertussen wereldwijd bekend; heb je er nooit aan gedacht om je populariteit te gebruiken om te wegen op het politieke bestel in Madagaskar?
Régis Gizavo: "Enkele jaren geleden heb ik samen met enkele Malagassische collega’s (Dama, Erick Manana, Fenoamby en Justin Vali, red.) Madagascar All Stars opgericht. We wilden met die band als één front naar buiten komen. Het is niet echt een band met politieke ambities, maar we proberen toch om een positief beeld van ons land uit te dragen; iets waar de Malagassische politici maar niet in lijken te slagen. Ik hoop echt dat we met die band ons steentje kunnen bijdragen aan de vooruitgang in Madagaskar. Ik denk niet dat ik dat op mijn eentje zou kunnen klaarspelen; eendracht maakt nu eenmaal macht!"
Is het gemakkelijk om in Madagaskar aan een accordeon te raken?
Régis Gizavo: "Het is vooral een duur instrument en voor de meeste Malagassiërs dus iets dat ze zich niet kunnen veroorloven. Recent is er in Madagaskar een Franse non-gouvernementele organisatie aan het werk (Bretelles Du Monde, red.) die gebruikte instrumenten ter beschikking stelt en, nog belangrijker, de Malagassische jongeren leert hoe ze hun instrumenten moeten onderhouden en herstellen; een zeer belangrijk iets als we de Malagassische muziektraditie willen bewaren. De cynische realiteit wil dat Malagassische houtsoorten wereldwijd gegeerd zijn om muziekinstrumenten van te maken, maar dat de Malagassiërs zelf niet alleen achterblijven met een ontbost land, maar zich tegelijk die instrumenten niet kunnen veroorloven!"