Interview met Kassav' @ Couleur Café
Nog een kleine twee weken en dan barst het dansgewoel weer in alle hevigheid los in de Blauwbossen in Hoogstraten voor de jaarlijkse editie van Antilliaanse Feesten. Een van de headliners dit jaar, de koningen van de de zouk, het Frans-Antilliaanse Kassav'! Op de vorige editie van Couleur Café hadden we onderstaand gesprek met hen.
Jacob, Jocelyne, met Kassav' hebben jullie de zouk zowat eigenhandig uitgevonden. Wat betekent die precies voor jullie?
Jacob Desvarieux (zang & gitaar): "De zouk is eerst en vooral de muziek van de Franse Antillen, van Martinique en Guadeloupe, maar wordt ook in de rest van de Franstalige gebieden gesmaakt. Ik weet dat er mensen zijn die beweren dat het gewoon een afkooksel is van de Haïtiaanse compas (of kompa, red.), maar ik denk dat Kassav' ondertussen bewezen heeft dat er wel degelijk een verschil is."
De term "zouk" werd al gebruikt voor er van het muziekgenre sprake was.
Jacob Desvarieux: "Oh ja, absoluut! Het was een woord dat gebruikt werd om een verrassingsfeest of een geheime party te omschrijven. Op een gegeven ogenblik bestond de muziek die op die feesten gespeeld werd echter of uit nummers van Kassav' of van een band die ons probeerde te imiteren en zo is men de term "zouk" beginnen vereenzelvigen met de muziek die wij spelen."
Hoe is het idee om een band als Kassav' op te richten eigenlijk ontstaan?
Jacob Desvarieux: "Voor er van Kassav' sprake was, speelde ik nog gewoon rock. Maar dan ben ik op een dag Pierre Eduard Decimus tegen het lijf gelopen, en hij had het hele idee voor Kassav' al in zijn hoofd zitten. Aanvankelijk wilden we eigenlijk meer dan alleen maar een muziekgroep oprichten… In die periode had je op de Franse Antillen een nationale bewustzijnsbeweging en Pierre Eduard wilde vooral een eigen typisch Antilliaans muziekgenre creëren, iets waarin de Antillianen zich onmiddellijk zouden herkennen, maar waarmee we ook de rest van de wereld zouden kunnen inpakken. Zelfs over de naam van de band hebben we lang nagedacht; het moest iets zijn dat onmiskenbaar Antilliaans was en tegelijk gemakkelijk zou aanslaan. In die periode hadden de meeste Antilliaanse bands nog namen als Les Vikings of Les Gentlemen, en dat had voor ons niets te maken met de Antilliaanse identiteit die wij wilden uitdragen."
Kassav' is een samenraapsel van muzikanten uit Martinique en Guadeloupe.
Jacob Desvarieux: "In het begin bestond de band nog enkel uit Guadeloupse muzikanten, maar we wilden absoluut de twee eilanden die de Franse Antillen vormen vertegenwoordigen. Hoewel Guadeloupe en Martinique 300 kilometer van elkaar verwijderd liggen, is de cultuur op beide eilanden heel gelijkaardig. Wij waren het eerste voorbeeld van een band met leden van op beide eilanden en volgens mij zijn we vandaag nog steeds de enigen."
Jocelyne Béroard (zang): "Ik herinner me nog heel levendig het moment waarop ik de muziek van Kassav' voor het eerst hoorde. Ik was bij mijn vader in Martinique en toen ik hen plots op de radio hoorde, was dat voor mij een ware revelatie. Ik wist onmiddellijk: "Dit wil ik ook gaan doen!". Ik heb dan het geluk gehad dat ze me uitgenodigd hebben om mee te werken aan hun tweede album (Lagé Moin, FM Productions, 1980, red.). Op dat album ben ik enkel als achtergrondzangeres te horen en daarna heb ik hen pas in 1983 teruggezien. Dat zij uit Guadeloupe kwamen heeft mij nooit gestoord. In die tijd studeerde ik in Parijs en was Martinique voor mij even ver als Guadeloupe. Mijn ouders hebben ook altijd graag gereisd en die microbe hebben ze aan mij doorgegeven; ik heb nooit een echte eilandmentaliteit gehad."
Hoewel veel van jullie nummers wel degelijk ook inhoudelijk interessant zijn, zal dat niet voor iedereen duidelijk zijn, want jullie zijn altijd in het Creools blijven zingen.
Jacob Desvarieux: "Luister, ik denk niet dat iemand de Rolling Stones verwijt dat ze in het Engels zingen; wij zijn Antillianen dus zingen we in het Creools! (lacht) Het is onze moedertaal en dat is altijd de taal waarmee je je het nauwst verbonden voelt. Je zult je echte emoties altijd uiten in je moedertaal."
Jocelyne Berouard: "We zijn er in geslaagd om een wereldwijd bekende groep te worden en toch in het Creools te blijven zingen, waarom zouden we dan dat succesrecept achteraf nog veranderen? Voor ons was en is het nog steeds de ideale manier om mensen vertrouwd te maken met de Antilliaanse tradities en cultuur. Voor mij gaat een cultuur altijd samen met een taal en zoals Jacob net al opmerkte, onze moedertaal is het Creools. Als wij in het Creools schrijven vinden we gemakkelijker de juiste toets. Ook de klankkleur van het Creools verschilt danig van die van het Frans. In ieder geval was het voor de leden van Kassav' essentieel om trouw te blijven aan onze eigen cultuur en toen de Antillianen, die onze eerste fans waren, dat doorkregen hebben ze ons onmiddellijk omarmd. Maar het gaat zelfs verder dan dat… We zijn al meermaals bedankt door mensen die de Creoolse taal bestuderen, omdat onze muziek heeft bijgedragen in het duidelijk maken dat het Creools wel degelijk een taal was die gerespecteerd moest worden en het bestuderen waard was."
Kassav' draait nu al zowat vier decennia mee, nog steeds met dezelfde gezichten. Wat is jullie geheim?
Jocelyne Béroard: "Ik wil eerst en vooral zeggen dat ik zeker geen fan ben van al die bands die maar blijven toeren, maar waarvan er maar één of twee originele leden meer overblijven. Dat we bij Kassav' nog steeds met dezelfde mensen samenwerken heeft alles te maken met het feit dat wij vrij snel doorhadden dat wat wij samen konden bieden veel sterker was als onze individuele kracht. Als je dat eenmaal door hebt, heb je geen zin meer om je tijd te verliezen met banale discussies. En wat natuurlijk enorm belangrijk is, is dat we nog steeds gepassioneerd zijn door de muziek die we spelen."
Toch is er één bandlid dat er jammer genoeg niet meer bij is. Hoe herinneren jullie je Patrick Saint Eloi?
Jacob Desvarieux: "Patrick heeft zowat twintig jaar naast mij op het podium gestaan en dat creëert een broederband. Na zijn dood hebben we er zelfs niet aan gedacht om hem te vervangen, want een band is nu eenmaal geen voetbalploeg; je werkt heel nauw en intens samen en daarom hebben we maar besloten om er het beste van te maken en zonder hem door te gaan."
Jocelyne Béroard: "Patrick was een heel gevoelige ziel en een zeer discrete persoon; een dromer ook en een echte creatieveling. Hij heeft fantastische songteksten geschreven en ik herontdek hem nog elke keer als ik er weer naar luister. Hij heeft een mooie erfenis nagelaten en we missen hem nog steeds."
Met Sonjé hebben jullie zelfs een heel album aan hem opgedragen. Spelen jullie die nummers, meerbepaald het gelijknamige titelnummer, vaak live? Ik kan me voorstellen dat dat toch emotioneel kan zijn?
Jacob Desvarieux: "Ja, we spelen die nummers zeker ook live en dat brengt inderdaad telkens weer de nodige emoties met zich mee. Maar we letten wel op het publiek waarvoor we moeten spelen, want het zou idioot zijn om die nummers te spelen voor mensen die niet eens weten wie Patrick was."
Jocelyne, naast muziek is één van jouw andere grote passies de fotografie. Wat kan je daarin kwijt dat de muziek je niet noodzakelijk biedt?
Jocelyne Béroard: "Voor ik besloot om de muziek in te gaan, wilde ik eigenlijk beeldend kunstenares worden, maar schilderen terwijl je constant op tournee bent is natuurlijk geen evidentie. En eigenlijk was ik ook al met fotografie bezig sinds mijn twaalfde. Ik was zelfs een tijd lang lid van een heuse fotoclub. Laat ons het er maar op houden dat ik als artieste gewoon niet op één ding vast te pinnen ben. De emotionele band die ik met fotografie heb is bijna net zo sterk als diegene die ik met de muziek heb, want je hebt foto's die je tot rust brengen, andere die je choqueren en weer andere die je doen dromen, en datzelfde heb je ook met muzieknummers. Ik denk dat je om kunst, in welke vorm dan ook, te kunnen appreciëren, open, liefdevol en eenvoudig moet zijn."
Jacob Desvarieux (zang & gitaar): "De zouk is eerst en vooral de muziek van de Franse Antillen, van Martinique en Guadeloupe, maar wordt ook in de rest van de Franstalige gebieden gesmaakt. Ik weet dat er mensen zijn die beweren dat het gewoon een afkooksel is van de Haïtiaanse compas (of kompa, red.), maar ik denk dat Kassav' ondertussen bewezen heeft dat er wel degelijk een verschil is."
De term "zouk" werd al gebruikt voor er van het muziekgenre sprake was.
Jacob Desvarieux: "Oh ja, absoluut! Het was een woord dat gebruikt werd om een verrassingsfeest of een geheime party te omschrijven. Op een gegeven ogenblik bestond de muziek die op die feesten gespeeld werd echter of uit nummers van Kassav' of van een band die ons probeerde te imiteren en zo is men de term "zouk" beginnen vereenzelvigen met de muziek die wij spelen."
Hoe is het idee om een band als Kassav' op te richten eigenlijk ontstaan?
Jacob Desvarieux: "Voor er van Kassav' sprake was, speelde ik nog gewoon rock. Maar dan ben ik op een dag Pierre Eduard Decimus tegen het lijf gelopen, en hij had het hele idee voor Kassav' al in zijn hoofd zitten. Aanvankelijk wilden we eigenlijk meer dan alleen maar een muziekgroep oprichten… In die periode had je op de Franse Antillen een nationale bewustzijnsbeweging en Pierre Eduard wilde vooral een eigen typisch Antilliaans muziekgenre creëren, iets waarin de Antillianen zich onmiddellijk zouden herkennen, maar waarmee we ook de rest van de wereld zouden kunnen inpakken. Zelfs over de naam van de band hebben we lang nagedacht; het moest iets zijn dat onmiskenbaar Antilliaans was en tegelijk gemakkelijk zou aanslaan. In die periode hadden de meeste Antilliaanse bands nog namen als Les Vikings of Les Gentlemen, en dat had voor ons niets te maken met de Antilliaanse identiteit die wij wilden uitdragen."
Kassav' is een samenraapsel van muzikanten uit Martinique en Guadeloupe.
Jacob Desvarieux: "In het begin bestond de band nog enkel uit Guadeloupse muzikanten, maar we wilden absoluut de twee eilanden die de Franse Antillen vormen vertegenwoordigen. Hoewel Guadeloupe en Martinique 300 kilometer van elkaar verwijderd liggen, is de cultuur op beide eilanden heel gelijkaardig. Wij waren het eerste voorbeeld van een band met leden van op beide eilanden en volgens mij zijn we vandaag nog steeds de enigen."
Jocelyne Béroard (zang): "Ik herinner me nog heel levendig het moment waarop ik de muziek van Kassav' voor het eerst hoorde. Ik was bij mijn vader in Martinique en toen ik hen plots op de radio hoorde, was dat voor mij een ware revelatie. Ik wist onmiddellijk: "Dit wil ik ook gaan doen!". Ik heb dan het geluk gehad dat ze me uitgenodigd hebben om mee te werken aan hun tweede album (Lagé Moin, FM Productions, 1980, red.). Op dat album ben ik enkel als achtergrondzangeres te horen en daarna heb ik hen pas in 1983 teruggezien. Dat zij uit Guadeloupe kwamen heeft mij nooit gestoord. In die tijd studeerde ik in Parijs en was Martinique voor mij even ver als Guadeloupe. Mijn ouders hebben ook altijd graag gereisd en die microbe hebben ze aan mij doorgegeven; ik heb nooit een echte eilandmentaliteit gehad."
Hoewel veel van jullie nummers wel degelijk ook inhoudelijk interessant zijn, zal dat niet voor iedereen duidelijk zijn, want jullie zijn altijd in het Creools blijven zingen.
Jacob Desvarieux: "Luister, ik denk niet dat iemand de Rolling Stones verwijt dat ze in het Engels zingen; wij zijn Antillianen dus zingen we in het Creools! (lacht) Het is onze moedertaal en dat is altijd de taal waarmee je je het nauwst verbonden voelt. Je zult je echte emoties altijd uiten in je moedertaal."
Jocelyne Berouard: "We zijn er in geslaagd om een wereldwijd bekende groep te worden en toch in het Creools te blijven zingen, waarom zouden we dan dat succesrecept achteraf nog veranderen? Voor ons was en is het nog steeds de ideale manier om mensen vertrouwd te maken met de Antilliaanse tradities en cultuur. Voor mij gaat een cultuur altijd samen met een taal en zoals Jacob net al opmerkte, onze moedertaal is het Creools. Als wij in het Creools schrijven vinden we gemakkelijker de juiste toets. Ook de klankkleur van het Creools verschilt danig van die van het Frans. In ieder geval was het voor de leden van Kassav' essentieel om trouw te blijven aan onze eigen cultuur en toen de Antillianen, die onze eerste fans waren, dat doorkregen hebben ze ons onmiddellijk omarmd. Maar het gaat zelfs verder dan dat… We zijn al meermaals bedankt door mensen die de Creoolse taal bestuderen, omdat onze muziek heeft bijgedragen in het duidelijk maken dat het Creools wel degelijk een taal was die gerespecteerd moest worden en het bestuderen waard was."
Kassav' draait nu al zowat vier decennia mee, nog steeds met dezelfde gezichten. Wat is jullie geheim?
Jocelyne Béroard: "Ik wil eerst en vooral zeggen dat ik zeker geen fan ben van al die bands die maar blijven toeren, maar waarvan er maar één of twee originele leden meer overblijven. Dat we bij Kassav' nog steeds met dezelfde mensen samenwerken heeft alles te maken met het feit dat wij vrij snel doorhadden dat wat wij samen konden bieden veel sterker was als onze individuele kracht. Als je dat eenmaal door hebt, heb je geen zin meer om je tijd te verliezen met banale discussies. En wat natuurlijk enorm belangrijk is, is dat we nog steeds gepassioneerd zijn door de muziek die we spelen."
Toch is er één bandlid dat er jammer genoeg niet meer bij is. Hoe herinneren jullie je Patrick Saint Eloi?
Jacob Desvarieux: "Patrick heeft zowat twintig jaar naast mij op het podium gestaan en dat creëert een broederband. Na zijn dood hebben we er zelfs niet aan gedacht om hem te vervangen, want een band is nu eenmaal geen voetbalploeg; je werkt heel nauw en intens samen en daarom hebben we maar besloten om er het beste van te maken en zonder hem door te gaan."
Jocelyne Béroard: "Patrick was een heel gevoelige ziel en een zeer discrete persoon; een dromer ook en een echte creatieveling. Hij heeft fantastische songteksten geschreven en ik herontdek hem nog elke keer als ik er weer naar luister. Hij heeft een mooie erfenis nagelaten en we missen hem nog steeds."
Met Sonjé hebben jullie zelfs een heel album aan hem opgedragen. Spelen jullie die nummers, meerbepaald het gelijknamige titelnummer, vaak live? Ik kan me voorstellen dat dat toch emotioneel kan zijn?
Jacob Desvarieux: "Ja, we spelen die nummers zeker ook live en dat brengt inderdaad telkens weer de nodige emoties met zich mee. Maar we letten wel op het publiek waarvoor we moeten spelen, want het zou idioot zijn om die nummers te spelen voor mensen die niet eens weten wie Patrick was."
Jocelyne, naast muziek is één van jouw andere grote passies de fotografie. Wat kan je daarin kwijt dat de muziek je niet noodzakelijk biedt?
Jocelyne Béroard: "Voor ik besloot om de muziek in te gaan, wilde ik eigenlijk beeldend kunstenares worden, maar schilderen terwijl je constant op tournee bent is natuurlijk geen evidentie. En eigenlijk was ik ook al met fotografie bezig sinds mijn twaalfde. Ik was zelfs een tijd lang lid van een heuse fotoclub. Laat ons het er maar op houden dat ik als artieste gewoon niet op één ding vast te pinnen ben. De emotionele band die ik met fotografie heb is bijna net zo sterk als diegene die ik met de muziek heb, want je hebt foto's die je tot rust brengen, andere die je choqueren en weer andere die je doen dromen, en datzelfde heb je ook met muzieknummers. Ik denk dat je om kunst, in welke vorm dan ook, te kunnen appreciëren, open, liefdevol en eenvoudig moet zijn."