El Khat - Saadia Jefferson
El Khat is een vierkoppige band uit Tel Aviv met leden die wortels hebben in Irak, Polen, Marokko en Jemen. De naam van de band verwijst naar het verslavende blad dat in Jemen en op het Arabische schiereiland al meer dan 600 jaar wordt gekauwd, en dat nu het land opnieuw verdeeld is in een bloedige burgeroorlog ontsnapping biedt aan de dagelijkse stress en honger. Albumtitel Saadia Jefferson is dan weer een verzonnen personage met een gespleten identiteit, half Jemenitisch, half Amerikaans en Israëlisch staatsburger, verwijzend naar frontman Eyal El Wahab's eigen ervaringen als Jemenitische jood in Israël, iets waar hij jarenlang mee geworsteld heeft en dat de laatste jaren meer en meer zijn tol begon te eisen, zich verloren voelend in een staat die de vlag van het Israëlische joodse nationalisme voert en de joodse geschiedenis in de Arabische buurlanden negeert (een gevoel dat Eyal perfect wist te kristalliseren in het nummer Ptiha waarin geluidssamples van het straatleven in Jemen overvloeien in de geluiden van een metrostation in New York). El Wahab begon zijn muzikale carrière in 2012 als cellist bij het Jerusalem Andalusian Orchestra en later flamencoproject El Gran Mar. In 2017 besloot hij echter aan alles de brui te geven om op zoek te gaan naar de wortels van zijn grootouders, Jemenitische joden die in de jaren vijftig van de vorige eeuw naar Israël migreerden. In die zoektocht stootte Eyal op een dag op de LP Qat, Coffee & Qambus: Raw 45's from Yemen (Parlotone, 2012), een compilatie vol traditionele Jemenitische muziek. Het werd de katalysator voor een leerproces dat Eyal er onder andere toe aanzette om Arabisch te gaan studeren, zelfgemaakte instrumenten te bouwen in zijn homestudio (op het album zijn onder andere percussie-instrumenten vervaardigd uit verschillende soorten conservenblikken te horen) en de fundamenten te leggen voor wat uiteindelijk dit Saadia Jefferson album geworden is.
Het resultaat is een uitstekend langspelerdebuut met een sound waarin de jazzy blazersarrangementen van Iby Iban Wakir worden afgewisseld met psychedelisch toetsenwerk op de Farfisa van diezelfde Iby Iban Wakir en de Arabische percussieritmes van Eyal zelf, en waarop El Wahab onderwerpen aansnijdt die de ene keer eerder universeel van aard zijn (opener Ya Raiyat, over het verlangen naar een eenvoudiger leven, Balagh Al Achbaab, over verliefdheid en hartbreuk, of Al Ard' Amamak, over alles achter ja laten en opnieuw te beginnen), en elders weer naar zijn Jemenitische wortels verwijzen (Munjimin, waarin Jemenitische joden net voor hun verhuis naar Israël filosoferen over het "beloofde land", Daasa, een instrumentale Jemenitische traditional). Inhoudelijk wellicht het meest verrassend zijn Atabina I & II, waarin twee vrouwen uit een polygamische relatie aan het woord komen, in deel één gewoon het relaas van het dagdagelijkse leven van de eerste vrouw, en in deel twee de haat en afgunst van diezelfde vrouw tegenover de tweede vrouw. Meer dan geslaagde botsing van moderne invloeden met traditionele Jemenitische folklore!
www.thekhat.com | www.batovrecords.com | www.xmd.nl