Interview met Ba Cissoko in het Zuiderpershuis
Toen Ba Cissoko met zijn neven Kourou en Sekou Kouyate zowat tien jaar geleden een band begon, zorgde hij meteen voor een revolutie in de kora-muziek. Voor de eerste keer in de geschiedenis durfde iemand het aan om dit traditionele West-Afrikaanse instrument te versterken en er een Afrikaanse variant van de elektrische gitaar van te maken. Tegenwoordig staat Ba wijd en zijd bekend als de "Jimi Hendrix van de kora". Wij spraken hem na een gesmaakt optreden in het Zuiderpershuis.
Ba, toen ik je enkele jaren gelden voor het eerst live aan het werk zag op het Sfinks festival, stonden er enkel drie koraspelers op het podium; de groep lijkt ondertussen flink uitgebreid.
Ba Cissoko: "Ja, we zijn destijds inderdaad als trio begonnen, maar na een tijdje vond ik dat het niet slecht zou zijn om de groep wat uit te breiden. Ondertussen hebben we dus ook een gitarist en een percussionist in onze rangen en zijn we een kwintet geworden."
De naam Ba Cissoko doet onmiddellijk denken aan de versterkte elektrische koras die jullie gebruiken. Was jij de eerste om dat idee in de praktijk te brengen?
Ba Cissoko: "Mijn neef Sekou (Kouyate, red.) was naar Frankrijk gekomen met meester M'Badi Kouyate. Hij had de meester al verteld over zijn idee om een versterker en een effectenpedaal op een kora aan te sluiten, maar M'badi vond het ongehoord; de kora was een traditioneel instrument en daar mocht niet aan gesleuteld worden. Sekou heeft toch doorgezet en toen hij er het met mij over had, was ik onmiddellijk gewonnen voor het idee en we besloten dan ook om samen een band op te richten waarin we onze muzikale ideeën verder konden uitwerken en moderne muziek op de kora spelen. Ik ben de traditie echter nooit uit het oog verloren. We kunnen net zo goed de traditionele melodieën spelen als dat nodig is, maar de kora is een heel veelzijdig instrument, dus waarom het ook eens niet gebruiken om er jazz of reggae op te spelen?"
Vrij snel is men jou de "Jimi Hendrix van de kora" beginnen noemen en als knipoog heb je je tweede album zelfs Electric Griot Land genoemd (naar analogie met Hendrix' Electric Ladyland, red.).
Ba Cissoko: "Ik zal je zelfs meer zeggen: de eerste keer dat ik zo genoemd werd was hier in Antwerpen de dag na dat fameuze concert op het Sfinks festival waar je het daarnet al over had!"
Het titelnummer van je recentste album, Seno (landbouw, red.), heb je opgedragen aan je grootmoeder.
Ba Cissoko: "Ik ben geboren in Koundara, een klein dorp in het noordwesten van Guinee en als kind nam mijn grootmoeder me altijd mee de velden in waar zij gewassen als rijst en maïs verbouwde. Toentertijd vond ik die uitstapjes saai omdat ik niet besefte hoe belangrijk de landbouw wel was. Mijn grootmoeder was een sterke vrouw die graag werkte en zij heeft me ook leren zingen. Haar naam was Djeli Fatoumata Kouyate en ik heb mijn kora als eerbetoon speciaal naar haar genoemd."
De nummers op Seno zijn een stuk traditioneler van aard dan de tracks op Sabolan of Electric Griot Land. Was dat een bewuste keuze?
Ba Cissoko: "Ja, ergens wel. Ik had al geëxperimenteerd met versterkers en effectenpedalen op de eerste twee albums en ik vond het nu tijd om wat variatie in mijn muziek te brengen dus heb ik teruggegrepen naar een meer klassieke akoestische sound."
In je nummers zijn ook serieuze invloeden uit de reggaemuziek te horen.
Ba Cissoko: "Ik ben gek van reggae! Toen ik nog in Guinee woonde, werkte ik als muzikaal animator in hotel Camayenne, het grootste hotel in Conakry. Regelmatig kwamen klanten mij vragen of ik eens iets van Bob Marley op mijn kora kon spelen. In het begin antwoordde ik nog dat dat gewoon onmogelijk was, maar ik besloot het uiteindelijk toch eens te proberen en zo is mijn liefde voor die muziek gegroeid. Ik kan je wel vertellen dat het allesbehalve simpel is om die akkoorden, die normaal op een gitaar gespeeld worden, over te zetten naar een kora!"
Je vader speelde ook kora, maar hij was niet jouw leermeester.
Ba Cissoko: "Neen, mijn vader was bandleider van het Djoliba Ballet (Tijdens het bewind van Sekou Toure in Guinée werd de klemtoon gelegd op de herontdekking van de Guinese cultuur en dit door middel van live shows en een systeem van lokale, regionale en nationale competities waaruit de beste artiesten van het land geselecteerd werden. De geselecteerde artiesten werden dan verder opgeleid in speciale centra en alleen de allerbesten mochten uiteindelijk deel uitmaken van het Nationaal Djoliba Ballet dat diende als uithangbord voor het revolutionaire Guinee van Sekou Toure, red.) dus hij had weinig tijd om het mij aan te leren. Bovendien was ik in die tijd maar weinig geïnteresseerd in muziek, want mijn hele leven draaide rond het voetbal. Uiteindelijk was het mijn oom, meester M'Badi Kouyate, die tevens de vader is van de bassist van de band, Kourou, en van Sekou die ook op de kora speelt, die zich over mij ontfermde. Ik ben geboren in een familie van griots waar het traditie is dat een instrument wordt doorgegeven van vader op zoon, maar bij mij was het dus uitzonderlijk een oom. Nadat ik het instrument voldoende onder de knie had gekregen zijn we op tournee vertrokken; we trokken van dorp naar dorp en zijn uiteindelijk helemaal in Gambia en Senegal terechtgekomen."
Je haalde daar net aan een gepassioneerd voetballiefhebber te zijn. Als ik goed geïnformeerd ben, ben je zelfs de ambassadeur van het nationale elftal van Guinee.
Ba Cissoko: "Ja, dat klopt. De fanclub van de ploeg is mij komen opzoeken en zij hebben mij aangeduid als ambassadeur van het nationale team. Sindsdien probeer ik jongeren die het in het voetbal proberen te maken een handje te helpen bij de aanschaf van het materiaal dat ze nodig hebben. Waar ik kan draag ik mijn steentje bij, want ik houd gewoon van die sport!"
Ba Cissoko: "Ja, we zijn destijds inderdaad als trio begonnen, maar na een tijdje vond ik dat het niet slecht zou zijn om de groep wat uit te breiden. Ondertussen hebben we dus ook een gitarist en een percussionist in onze rangen en zijn we een kwintet geworden."
De naam Ba Cissoko doet onmiddellijk denken aan de versterkte elektrische koras die jullie gebruiken. Was jij de eerste om dat idee in de praktijk te brengen?
Ba Cissoko: "Mijn neef Sekou (Kouyate, red.) was naar Frankrijk gekomen met meester M'Badi Kouyate. Hij had de meester al verteld over zijn idee om een versterker en een effectenpedaal op een kora aan te sluiten, maar M'badi vond het ongehoord; de kora was een traditioneel instrument en daar mocht niet aan gesleuteld worden. Sekou heeft toch doorgezet en toen hij er het met mij over had, was ik onmiddellijk gewonnen voor het idee en we besloten dan ook om samen een band op te richten waarin we onze muzikale ideeën verder konden uitwerken en moderne muziek op de kora spelen. Ik ben de traditie echter nooit uit het oog verloren. We kunnen net zo goed de traditionele melodieën spelen als dat nodig is, maar de kora is een heel veelzijdig instrument, dus waarom het ook eens niet gebruiken om er jazz of reggae op te spelen?"
Vrij snel is men jou de "Jimi Hendrix van de kora" beginnen noemen en als knipoog heb je je tweede album zelfs Electric Griot Land genoemd (naar analogie met Hendrix' Electric Ladyland, red.).
Ba Cissoko: "Ik zal je zelfs meer zeggen: de eerste keer dat ik zo genoemd werd was hier in Antwerpen de dag na dat fameuze concert op het Sfinks festival waar je het daarnet al over had!"
Het titelnummer van je recentste album, Seno (landbouw, red.), heb je opgedragen aan je grootmoeder.
Ba Cissoko: "Ik ben geboren in Koundara, een klein dorp in het noordwesten van Guinee en als kind nam mijn grootmoeder me altijd mee de velden in waar zij gewassen als rijst en maïs verbouwde. Toentertijd vond ik die uitstapjes saai omdat ik niet besefte hoe belangrijk de landbouw wel was. Mijn grootmoeder was een sterke vrouw die graag werkte en zij heeft me ook leren zingen. Haar naam was Djeli Fatoumata Kouyate en ik heb mijn kora als eerbetoon speciaal naar haar genoemd."
De nummers op Seno zijn een stuk traditioneler van aard dan de tracks op Sabolan of Electric Griot Land. Was dat een bewuste keuze?
Ba Cissoko: "Ja, ergens wel. Ik had al geëxperimenteerd met versterkers en effectenpedalen op de eerste twee albums en ik vond het nu tijd om wat variatie in mijn muziek te brengen dus heb ik teruggegrepen naar een meer klassieke akoestische sound."
In je nummers zijn ook serieuze invloeden uit de reggaemuziek te horen.
Ba Cissoko: "Ik ben gek van reggae! Toen ik nog in Guinee woonde, werkte ik als muzikaal animator in hotel Camayenne, het grootste hotel in Conakry. Regelmatig kwamen klanten mij vragen of ik eens iets van Bob Marley op mijn kora kon spelen. In het begin antwoordde ik nog dat dat gewoon onmogelijk was, maar ik besloot het uiteindelijk toch eens te proberen en zo is mijn liefde voor die muziek gegroeid. Ik kan je wel vertellen dat het allesbehalve simpel is om die akkoorden, die normaal op een gitaar gespeeld worden, over te zetten naar een kora!"
Je vader speelde ook kora, maar hij was niet jouw leermeester.
Ba Cissoko: "Neen, mijn vader was bandleider van het Djoliba Ballet (Tijdens het bewind van Sekou Toure in Guinée werd de klemtoon gelegd op de herontdekking van de Guinese cultuur en dit door middel van live shows en een systeem van lokale, regionale en nationale competities waaruit de beste artiesten van het land geselecteerd werden. De geselecteerde artiesten werden dan verder opgeleid in speciale centra en alleen de allerbesten mochten uiteindelijk deel uitmaken van het Nationaal Djoliba Ballet dat diende als uithangbord voor het revolutionaire Guinee van Sekou Toure, red.) dus hij had weinig tijd om het mij aan te leren. Bovendien was ik in die tijd maar weinig geïnteresseerd in muziek, want mijn hele leven draaide rond het voetbal. Uiteindelijk was het mijn oom, meester M'Badi Kouyate, die tevens de vader is van de bassist van de band, Kourou, en van Sekou die ook op de kora speelt, die zich over mij ontfermde. Ik ben geboren in een familie van griots waar het traditie is dat een instrument wordt doorgegeven van vader op zoon, maar bij mij was het dus uitzonderlijk een oom. Nadat ik het instrument voldoende onder de knie had gekregen zijn we op tournee vertrokken; we trokken van dorp naar dorp en zijn uiteindelijk helemaal in Gambia en Senegal terechtgekomen."
Je haalde daar net aan een gepassioneerd voetballiefhebber te zijn. Als ik goed geïnformeerd ben, ben je zelfs de ambassadeur van het nationale elftal van Guinee.
Ba Cissoko: "Ja, dat klopt. De fanclub van de ploeg is mij komen opzoeken en zij hebben mij aangeduid als ambassadeur van het nationale team. Sindsdien probeer ik jongeren die het in het voetbal proberen te maken een handje te helpen bij de aanschaf van het materiaal dat ze nodig hebben. Waar ik kan draag ik mijn steentje bij, want ik houd gewoon van die sport!"