Interview met Bombino @ CC De Warande
Bombino blies ons onlangs nog van onze sokken in CC De Warande/de Kuub in Turnhout, waar we ook onderstaand gesprek met de man hadden. Alvast een opwarmertje voor diegenen die willen herkansen in de Gentse Vooruit op 30 oktober aanstaande!
Bombino, je bent momenteel op tournee ter promotie van je nieuwe album Deran. Ga je akkoord als ik zeg dat het een album geworden is dat vooral over vrede, hereniging en eenheid gaat?
Bombino: "Ja, voor mij is vrede heel belangrijk; in Niger, waar ik vandaan kom, maar ook in de rest van de lelijke wereld waarin we vandaag leven. Deran is als mijn wensdroom voor een betere wereld!"
Ben je een overtuigd pacifist? Gewapende strijd zegt je niets?
Bombino: "Niet noodzakelijk, ik ben vooral tegen het laten lijden van heeldere volkeren, waar ze ook vandaan komen. Als muzikant voer ik echter mijn strijd door middel van mijn nummers en mijn muziek."
Hoe is die muziek precies in je leven gekomen?
Bombino: "Alles is eigenlijk begonnen toen ik een tijd lang in ballingschap leefde in het Algerijnse Tamanrasset (een Algerijnse handelsplaats en oase in de gelijknamige provincie in het uiterste zuiden van Algerije, die geldt als de lokale hoofdplaats van de Toeareg, red.), begin jaren negentig van de vorige eeuw. In Tamanrasset zorgden een aantal van mijn neven 's avonds voor vertier door gitaar te spelen. Ik was onmiddellijk gefascineerd en in plaats van naar school te gaan, begin ik me op mijn kamer te verstoppen, waar ik dan wachtte tot iedereen het huis uit was zodat ik me ongestoord op de gitaren van mijn neven kon storten. Vanaf dat moment was mijn enige doel in het leven om zo snel mogelijk mijn eigen gitaar te hebben."
Waar heb je die uiteindelijk gevonden?
Bombino: "Mijn eerst gitaar kreeg ik van mijn oom Rissa Ixa die kunstschilder is in Niamey. Hij reisde vaak naar Europa om zijn schilderijen tentoon te stellen en ik wist dus dat hij de man was die ik hebben moest!"
Als men het over Toearegmuziek heeft, valt vaak de term woestijnblues, maar jij staat bekend als degene die de traditionele Toearegmuziek begon te mengen met invloeden uit de Jamaicaanse reggae en zo de Toeareggae creëerde.
Bombino: "Weet je, in de woestijn is zowat alle muziek welkom, en dus hebben we al die westerse genres, gaande van rock over blues tot reggae met open armen geadopteerd en daarna geadapteerd. Toen ik opgroeide was de muziek van Bob Marley heel populair bij de Toeareg en al snel werd ik ook door het virus gebeten. Het is het soort muziek dat je troost en kracht kan geven als je alleen bent en zo is langzaam het idee gerijpt om die ritmes te mengen met die van de traditionele Toearegmuziek. En ik denk dat we toch van een succesvol experiment mogen spreken, niet? (lacht)"
Met alle groepen en artiesten die tegenwoordig de wereld rondtoeren, trekken de Toeareg verder de "woestijn" in dan ooit tevoren, maar betaalt de traditionele cultuur daarvoor geen te hoge prijs?
Bombino: "Ik denk dat dat en wereldwijd fenomeen is… De popularisering van de technologie in de vorm van smartphones en het internet is ons allemaal aan het veranderen, maar natuurlijk is de impact groter en beter merkbaar bij traditionele bevolkingsgroepen als de Toeareg, dan hier in het Westen. Tegenwoordig weten peuters al hoe ze met een smartphone moeten omgaan en dat is toch een beetje absurd als je erover nadenkt. Daarnaast zijn de mensen zoveel me hun mobieltje bezig dat de echte sociale interactie dreigt weg te vallen; de mensen babbelen niet meer met elkaar en dat is iets dat de Toeareggemeenschap hard treft, maar ook de rest van de wereld in zijn greep houdt."
In de Toearegcultuur hanteren jullie de term "achak", de gedragscode van de Toeareg. Kan je ons vertellen wat die juist inhoudt?
Bombino: "Achak wil vooral zeggen dat je nooit je kern mag vergeten, de plek en de cultuur waarin je geboren werd. Om je een voorbeeld te geven: als je bij ons een bejaarde ziet sukkelen, mag je die niet zomaar voorbijlopen, maar moet je hem of haar een handje toesteken. Of nog: je moet als Toeareg steeds respect tonen voor je ouderen, en dat doen we onder andere door hen tijdens een gesprek nooit recht in de ogen te kijken. De term "achak" is eigenlijk een verzamelnaam voor al die kleine dingen die he sociale leven bij de Toeareg regelen."
Wat Deran betreft heb je al verklaard hoe belangrijk je het vond om het album in Afrika op te nemen.
Bombino: "Ik had Deran nog het liefst in Agadez (Agadez is de grootste stad van noordelijk Niger, gelegen in de Sahara, en de hoofdstad van Aïr, een van de traditionele federaties van Toeareg, red.) in Niger opgenomen, maar aangezien er daar niet echt degelijke muziekstudio's te vinden zijn… Toen we dan ook hoorden dat er in Marokko een splinternieuwe studio de deuren geopend had, die ook nog eens toebehoorde aan koning Mohammed VI, hebben we onmiddellijk toegehapt. En nu we het album daar hebben opgenomen ben ik er echt van overtuigd dat dat één van de beste studio's in Afrika moet zijn!"
Was het ook jouw manier om al die jonge Afrikanen die het continent willen ontvluchten te tonen dat er ook goede dingen te vinden zijn in Afrika?
Bombino: "Natuurlijk! Afrika loopt over van de geweldige dingen! Het grote probleem is niet dat er niet genoeg grondstoffen, voedsel of werk is in Afrika, maar dat men de jongeren veel t weinig kansen gunt om zichzelf te verbeteren. Nu het internet en de televisie ook in Afrika gemeengoed geworden zijn, beseffen de mensen maar al te goed dat zij ook recht hebben op dezelfde levensomstandigheden die gelden in Europa en de Verenigde Staten!"
Na alle revoluties, oorlogen en aanslagen van de laatste jaren is het toerisme in noordelijk Afrika volledig ingestort. Voor je je aan een carrière als muzikant waagde ben je zelf nog een tijdje toeristische gids geweest in Agadez. Zie je het toerisme van weleer zich nog ooit herstellen?
Bombino: "Een mens kan maar hopen, neen? Maar in alle eerlijkheid denk ik dat het nog lang zal duren. Voor het moment is er in ieder geval nog geen sprake van enig herstel, dat staat vast!"
Je werd geboren als Omara Moctar. Wie gaf je de bijnaam Bombino?
Bombino: "Die naam kreeg ik van mijn eerste fans… Als ze me zagen spelen wilden ze niet simpelweg roepen: "Kijk die kleine daar!", en dus begonnen ze me Bombino te noemen, afgeleid van het Italiaanse "bambino", wat baby of kleintje wil zeggen. Het is een beetje zoals de Algerijnse raï-zangers zich destijds allemaal "cheb" noemden, wat jongeman wil zeggen. Ik heb het altijd een leuke naam gevonden en ondertussen is hij deel gaan uitmaken van mijn identiteit!"
Bombino: "Ja, voor mij is vrede heel belangrijk; in Niger, waar ik vandaan kom, maar ook in de rest van de lelijke wereld waarin we vandaag leven. Deran is als mijn wensdroom voor een betere wereld!"
Ben je een overtuigd pacifist? Gewapende strijd zegt je niets?
Bombino: "Niet noodzakelijk, ik ben vooral tegen het laten lijden van heeldere volkeren, waar ze ook vandaan komen. Als muzikant voer ik echter mijn strijd door middel van mijn nummers en mijn muziek."
Hoe is die muziek precies in je leven gekomen?
Bombino: "Alles is eigenlijk begonnen toen ik een tijd lang in ballingschap leefde in het Algerijnse Tamanrasset (een Algerijnse handelsplaats en oase in de gelijknamige provincie in het uiterste zuiden van Algerije, die geldt als de lokale hoofdplaats van de Toeareg, red.), begin jaren negentig van de vorige eeuw. In Tamanrasset zorgden een aantal van mijn neven 's avonds voor vertier door gitaar te spelen. Ik was onmiddellijk gefascineerd en in plaats van naar school te gaan, begin ik me op mijn kamer te verstoppen, waar ik dan wachtte tot iedereen het huis uit was zodat ik me ongestoord op de gitaren van mijn neven kon storten. Vanaf dat moment was mijn enige doel in het leven om zo snel mogelijk mijn eigen gitaar te hebben."
Waar heb je die uiteindelijk gevonden?
Bombino: "Mijn eerst gitaar kreeg ik van mijn oom Rissa Ixa die kunstschilder is in Niamey. Hij reisde vaak naar Europa om zijn schilderijen tentoon te stellen en ik wist dus dat hij de man was die ik hebben moest!"
Als men het over Toearegmuziek heeft, valt vaak de term woestijnblues, maar jij staat bekend als degene die de traditionele Toearegmuziek begon te mengen met invloeden uit de Jamaicaanse reggae en zo de Toeareggae creëerde.
Bombino: "Weet je, in de woestijn is zowat alle muziek welkom, en dus hebben we al die westerse genres, gaande van rock over blues tot reggae met open armen geadopteerd en daarna geadapteerd. Toen ik opgroeide was de muziek van Bob Marley heel populair bij de Toeareg en al snel werd ik ook door het virus gebeten. Het is het soort muziek dat je troost en kracht kan geven als je alleen bent en zo is langzaam het idee gerijpt om die ritmes te mengen met die van de traditionele Toearegmuziek. En ik denk dat we toch van een succesvol experiment mogen spreken, niet? (lacht)"
Met alle groepen en artiesten die tegenwoordig de wereld rondtoeren, trekken de Toeareg verder de "woestijn" in dan ooit tevoren, maar betaalt de traditionele cultuur daarvoor geen te hoge prijs?
Bombino: "Ik denk dat dat en wereldwijd fenomeen is… De popularisering van de technologie in de vorm van smartphones en het internet is ons allemaal aan het veranderen, maar natuurlijk is de impact groter en beter merkbaar bij traditionele bevolkingsgroepen als de Toeareg, dan hier in het Westen. Tegenwoordig weten peuters al hoe ze met een smartphone moeten omgaan en dat is toch een beetje absurd als je erover nadenkt. Daarnaast zijn de mensen zoveel me hun mobieltje bezig dat de echte sociale interactie dreigt weg te vallen; de mensen babbelen niet meer met elkaar en dat is iets dat de Toeareggemeenschap hard treft, maar ook de rest van de wereld in zijn greep houdt."
In de Toearegcultuur hanteren jullie de term "achak", de gedragscode van de Toeareg. Kan je ons vertellen wat die juist inhoudt?
Bombino: "Achak wil vooral zeggen dat je nooit je kern mag vergeten, de plek en de cultuur waarin je geboren werd. Om je een voorbeeld te geven: als je bij ons een bejaarde ziet sukkelen, mag je die niet zomaar voorbijlopen, maar moet je hem of haar een handje toesteken. Of nog: je moet als Toeareg steeds respect tonen voor je ouderen, en dat doen we onder andere door hen tijdens een gesprek nooit recht in de ogen te kijken. De term "achak" is eigenlijk een verzamelnaam voor al die kleine dingen die he sociale leven bij de Toeareg regelen."
Wat Deran betreft heb je al verklaard hoe belangrijk je het vond om het album in Afrika op te nemen.
Bombino: "Ik had Deran nog het liefst in Agadez (Agadez is de grootste stad van noordelijk Niger, gelegen in de Sahara, en de hoofdstad van Aïr, een van de traditionele federaties van Toeareg, red.) in Niger opgenomen, maar aangezien er daar niet echt degelijke muziekstudio's te vinden zijn… Toen we dan ook hoorden dat er in Marokko een splinternieuwe studio de deuren geopend had, die ook nog eens toebehoorde aan koning Mohammed VI, hebben we onmiddellijk toegehapt. En nu we het album daar hebben opgenomen ben ik er echt van overtuigd dat dat één van de beste studio's in Afrika moet zijn!"
Was het ook jouw manier om al die jonge Afrikanen die het continent willen ontvluchten te tonen dat er ook goede dingen te vinden zijn in Afrika?
Bombino: "Natuurlijk! Afrika loopt over van de geweldige dingen! Het grote probleem is niet dat er niet genoeg grondstoffen, voedsel of werk is in Afrika, maar dat men de jongeren veel t weinig kansen gunt om zichzelf te verbeteren. Nu het internet en de televisie ook in Afrika gemeengoed geworden zijn, beseffen de mensen maar al te goed dat zij ook recht hebben op dezelfde levensomstandigheden die gelden in Europa en de Verenigde Staten!"
Na alle revoluties, oorlogen en aanslagen van de laatste jaren is het toerisme in noordelijk Afrika volledig ingestort. Voor je je aan een carrière als muzikant waagde ben je zelf nog een tijdje toeristische gids geweest in Agadez. Zie je het toerisme van weleer zich nog ooit herstellen?
Bombino: "Een mens kan maar hopen, neen? Maar in alle eerlijkheid denk ik dat het nog lang zal duren. Voor het moment is er in ieder geval nog geen sprake van enig herstel, dat staat vast!"
Je werd geboren als Omara Moctar. Wie gaf je de bijnaam Bombino?
Bombino: "Die naam kreeg ik van mijn eerste fans… Als ze me zagen spelen wilden ze niet simpelweg roepen: "Kijk die kleine daar!", en dus begonnen ze me Bombino te noemen, afgeleid van het Italiaanse "bambino", wat baby of kleintje wil zeggen. Het is een beetje zoals de Algerijnse raï-zangers zich destijds allemaal "cheb" noemden, wat jongeman wil zeggen. Ik heb het altijd een leuke naam gevonden en ondertussen is hij deel gaan uitmaken van mijn identiteit!"