Touki - Right Of Passage
Ondertussen meer dan tien jaar geleden leerden de Senegalese griot Amadou Diagne en de Frans-Amerikaanse singer-songwriter, troubadour en multi-instrumentalist Cory Seznec elkaar al buskend kennen in de straten van het Britse stadje Bath. Na die hartelijke ontmoeting in 2007 scheidden de wegen van beide muzikanten opnieuw, maar het lot liet hun paden elkaar toch weer kruisen en dat leidde nu uiteindelijk zelfs tot deze Right Of Passage, opgenomen onder de toepasselijke bandnaam Touki (Wolof voor "reis"). Ne enkele dagen repeteren in Parijs, trok het duo naar de Real World Studios in Wiltshire, waar in amper twee lange studiodagen 13 tracks werden opgenomen. De titel van het album verwijst naar de miljoenen ontheemden op zoek naar een beter bestaan, maar steeds botsend op grenzen en inderhaast opgetrokken muren (iets waar Amadou zelf over mee kan spreken), maar tegelijk ook naar het feit dat die odyssee onherroepelijk als een letterlijk overgangsritueel of "rite of passage" kan gelden. Los daarvan belicht de titel ook de muzikale reis die Amadou en Corey zowel samen als individueel al aflegden.
Diagne mag dan wel uit een familie van Senegalese griot-percussionisten stammen, de kora die hij tegenwoordig (samen met de akoestische gitaar) bespeelt, was eigenlijk verboden terrein en dus leerde hij zichzelf dan maar een geheel eigen speeltechniek aan. Corey van zijn kant begon zijn muzikale carrière als fingerstyle gitarist en clawhammer banjoïst, maar de ontdekking van Afrikaanse fingerstyle technieken en een aantal reizen naar verschillende Afrikaanse landen (waaronder een verblijf van ruim een half jaar in Ethiopië) stelde alles opnieuw in vraag.
Seznec's stijl werd meer en meer gesyncopeerd, polyritmisch en een kruisbestuiving van verschillende invloeden, zijn benadering steeds minder academisch, en op Right Of Passage' bespeelt hij naast de gitaar en de banjo ook een zogenaamde kalebas-banjo of Mande banza, een instrument tussen twee werelddelen en ontworpen door de Amerikaanse muzikant Pete Ross.
Wat de nummers op Right Of Passage betreft, zal wat kennis van het Wolof wellicht onontbeerlijk zijn, maar we lichten graag alvast een tipje van de sluier op. Sommige nummers uit de tracklist hebben universele boodschappen, zoals opener Samba, waarin het verhaal verteld wordt van een door de aanhoudende droogte geteisterde Fulbe herder die besluit om het dorre platteland te verlaten om een baan te zoeken in Dakar, maar daar nog in veel moeilijkere omstandigheden terechtkomt, Aduna, dat waarschuwt voor het najagen van gemakkelijk geld en andere frivoliteiten in de korte tijd die ons op aarde gegund is, of nog Waxtaan, dat gaat over de uitstervende traditie om problemen op te lossen in directe dialoog met elkaar. In sommige West-Afrikaanse tradities komt de hele gemeenschap samen onder de Baobabboom om meningsverschillen uit te praten en geschillen op te lossen, een vorm van basisdiplomatie die wordt gevoerd met respect en waardigheid - gedrag dat snel lijkt af te nemen in de huidige gepolariseerde wereld.
Maar persoonlijker wordt het in tracks als 'Tirailleur', dat verhaalt over het lot van de Senegalese Tirailleurs tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. De Tirailleurs Sénégalais waren een korps van Senegalese infanteristen in het Franse leger dat zich onder andere liet opmerken in de Slag om Frankrijk bij Gien, Bourges en Buzancais en daarnaast werd ingezet in West-Afrika, Italië, Corsica en later bij de bevrijding van Zuid-Frankrijk. Na de bevrijding worden de tirailleurs echter bedankt voor hun diensten en vervangen door Franse vrijwilligers. Het ingewikkelde proces van ontslag en repatriëring van de tirailleurs, gekoppeld aan de ontberingen waarmee de soldaten in de winter van 1944-1945 werden geconfronteerd, leidde tot verschillende gewelddadige incidenten, met name het bloedbad van Thiaroye in 1944, een revolte die bloedig werd neergeslagen door de Franse koloniale machthebbers en waarbij talloze Senegalese militairen het leven lieten. Voor Amadou geen ver van mijn bed show, want zijn eigen grootvader, Mass Mboup, maakte nog deel uit van de eenheid. Met Yaye Bouye brengt Diagne dan weer een emotioneel eerbetoon aan zijn moeder die al overleed toen hij nog maar amper zeven jaar oud was en het afsluitende contemplatieve instrumentale My Daughter is dan weer opgedragen aan Amadou's dochter Safi, vernoemd naar zijn te vroeg overleden moeder.
Wij herkenden Corey's naam nog van Gunfan Yellem!, het debuutalbum van Damakase, een project waarvoor hij onder andere samenwerkte met de Ethiopische masenqo-speler Endris Hassen, en diezelfde Hassen duikt ook op deze Right Of Passage op met zijn masenqo-spel in Yaen Yalay ("bedankt" in het Tigrinya, een noordelijke Ethiopische taal en een speelse knipoog naar Cory's tijd in Ethiopië), Machallah, een polyritmische ballade vol lof en dankbaarheid voor de "boom des levens" (de baobab), en opener Samba.
Dit soort samenwerkingsprojecten zijn natuurlijk al lang niet meer nieuw, maar als het werkt werkt het. Op Right Of Passage hoort u twee vakmannen met een passie voor hun muziek aan het werk en dan kan het resultaat alleen maar top zijn!
www.toukimusic.com | www.xmd.nl