Interview met Fatoumata Diawara @ Lloyd Hotel (A'dam)
Fatoumata Diawara is meteen de jongste toevoeging aan de indrukwekkende catalogus van het World Circuit label, maar met haar ongelofelijke uitstraling (overtuig uzelf volgende week in De Roma in Antwerpen) past ze zonder twijfel in het rijtje groten dat het label hun thuis mag noemen. Een gesprek met een jong Afrikaans talent dat op dit moment in haar carrière nog het liefst haar gitaar het woord laat doen.
Fatou, voor je je op je muziek ging toeleggen, had je al carrière gemaakt als actrice. Is dat een afgesloten hoofdstuk?
Fatoumata Diawara: "De laatste film waarin ik meegespeeld heb, "Il Pleut Sur Conakry", dateert uit 2007; in die film speelde ik toevallig al de rol van een zangeres en met dezelfde regisseur (Cheikh Fantamady Camara, red.) werk ik nu aan een nieuw project waarvoor we al gefilmd hebben in Senegal en waarvoor we ook nog in Frankrijk en Guinee gaan draaien. Film heeft dus nog steeds een plaats in mijn leven, maar het is niet waar mijn hart ligt. Ik probeer de personages die ik vertolk zo goed mogelijk neer te zetten, maar het blijft het debiteren van teksten die door anderen geschreven zijn. In mijn nummers kan ik veel meer mijn eigen visie op de wereld kwijt, maar door het feit dat er nu ook weer niet zoveel films geproduceerd worden in Afrika, is het iets wat ik er in alle rust kan blijven bijdoen."
Ben je als actrice in Afrika ook meteen een ster zoals in Hollywood?
Fatoumata Diawara: "Ik heb meegespeeld in, "Sia, Le Rêve Du Python", een film die in West-Afrika nogal populair was en geregisseerd werd door Dani Kouyate. Ik speelde de hoofdrol en als gevolg daarvan spreken veel mensen mij vandaag nog steeds aan als Sia. Pas nu begint men mij eigenlijk onder mijn eigen naam te kennen. Je kunt inderdaad van een zekere sterrenstatus spreken, want na verloop van tijd moest ik zelfs geen castings meer doen omdat iedereen mij al kende. Toen ik in Frankrijk belandde moest ik eigenlijk terug van nul beginnen. Omdat ik echter geen zin had om me opnieuw te gaan bewijzen, heb ik gekozen om volledig voor mijn muziek te gaan en daarin heb ik een vrijheid ontdekt die ik in de wereld van de film nooit heb ervaren."
Bij het lezen van jouw biografie viel het me op dat jouw levensverhaal ook best het scenario van een film kon zijn.
Fatoumata Diawara: "(lacht) Ik heb er al over gedacht om aan een boek over mijn leven te beginnen, maar telkens ik een pen ter hand neem barst ik algauw in tranen uit; ik vrees dat ik er gewoon nog niet klaar voor ben. Wellicht kan het pad van de muziek dat ik nu bewandel mij helpen om mijn verleden te verwerken. Als ik er ooit in slaag om mijn levensverhaal neer te pennen dan twijfel ik er niet aan dat het ook een interessante film zou kunnen opleveren, want ook al ben ik nog maar negenentwintig, soms heb ik het gevoel dat ik al het leven geleid heb van iemand van vijftig."
Op een bepaald moment heb je je aangesloten bij het Franse theatergezelschap Royal de Luxe, in België welbekend vanwege de spektakels die ze jaarlijks opvoeren tijdens de Zomer van Antwerpen.
Fatoumata Diawara: "Ja, ik ken Antwerpen heel goed, want ik ben daar zelf meermaals opgetreden met Royal de Luxe. Op een bepaald moment werd Royal de Luxe gevraagd een spektakel ineen te steken dat een ontmoeting moest zijn tussen Europa en Afrika. Om acteurs te vinden voor het stuk ("Petits Contes Nègres", red.) zijn ze dan castings komen doen in verschillende Afrikaanse landen. Ze zochten nog een jonge actrice en toen ze in Mali belandden kwamen ze mij op het spoor. Hun timing was echter wat ongelukkig, want ik had toen net op de Malinese televisie verklaard dat ik het acteren voor bekeken hield. Het feit dat een gereputeerde theatergroep als Royal de Luxe me vroeg voor één van hun stukken, vond ik echter een grote eer en daarom ben ik toch overstag gegaan. Mijn familie verzette zich echter heftig en verbood mij om mee met hen op tournee te gaan. Ik heb toen het moeilijke besluit genomen om te vluchten en zo ben ik in Frankrijk terechtgekomen. Uiteindelijk ben ik zes jaar bij Royal de Luxe gebleven en heb samen met hen de hele wereld afgereisd. Het is dankzij die moeilijke beslissing die ik toen genomen heb, dat ik hier vandaag nu voor je zit; anders was ik nu al lang met één of andere neef getrouwd en had ik waarschijnlijk al vijf kinderen rondlopen! (lacht)"
Je muziekcarrière is eigenlijk begonnen toen Jean-Luc Courcoult, directeur van Royal de Luxe, je op een dag backstage hoorde zingen. Een kantelmoment in je leven?
Fatoumata Diawara: "Ik zou niet zeggen dat dat moment mijn leven veranderd heeft, maar daarvoor was zingen iets dat alleen van mezelf was. Ik maakte mezelf wijs dat ik mijn stem niet hoefde te delen met de rest van de wereld. Die overtuiging begon te wankelen toen ik met Royal de Luxe de wereld rondreisde en moest vaststellen dat ik mensen kon raken met mijn stem of ze nu begrepen wat ik zong of niet. Ik heb toen ingezien dat ik mijn ziel het best al zingend blootleg."
Een van de eerste stappen die je in de muziekwereld zette, was als achtergrondzangeres bij de Malinese muzieklegende Oumou Sangare. Zij gaf je uiteindelijk ook dat laatste duwtje richting platencontract bij het gerenommeerde World Circuit label.
Fatoumata Diawara: "Eigenlijk ben ik begonnen in een aantal kleine clubs en bars in Parijs samen met Abdoulaye Traore, een gitarist. Niet veel later heb ik dan Cheick Tidiane Seck ontmoet en hij heeft me in contact gebracht met Deedee Bridgewater en Oumou Sangare. Ik heb enorm veel respect voor Oumou, want zij maakt deel uit van het kleine groepje mensen dat vanaf het begin in mijn talent geloofde. Ik was amper vijfentwintig jaar oud toen ik haar voor het eerst ontmoette en als jonge meid met zo’n grote ster geconfronteerd worden is natuurlijk indrukwekkend. Zij leerde me in mijzelf geloven en hielp me de weg vinden die ik moest volgen. Zeg maar gerust dat ze een tweede moeder voor me was. Als vrouwelijke stem uit de Wassoulou regio in Mali vervulde ze bovendien op meer dan één manier een pioniersrol. Ik ben geboren in hetzelfde dorp als waar zij vandaan komt en ik durf rustig zeggen dat ze een aantal deuren geopend heeft."
Toch moet ik zeggen dat ik bij het beluisteren van je debuutalbum niet meteen aan Oumou Sangare moest denken, maar eerder aan Rokia Traore.
Fatoumata Diawara: "Rokia is een goede vriendin van mij. Zij speelde als één van de eerste vrouwelijke artiesten uit Mali zelf gitaar. Zelf ben ik beginnen spelen toen ik moest vaststellen dat goede muzikanten vinden in Parijs, geen sinecure is; ik wilde ook niet echt van andere muzikanten afhankelijk zijn en moest dus op zoek naar een instrument waarmee ik mezelf op het podium kon begeleiden. Eerst dacht ik aan de kamelengoni, maar die worden nog volledig met de hand gemaakt en zijn dus niet gemakkelijk te repareren als ze stukgaan. Het meest praktische instrument om overal mee naartoe te sleuren bleek uiteindelijk toch de gitaar."
Ik vergeleek je net met Rokia Traore, maar wie zou je zelf als invloeden aanhalen?
Fatoumata Diawara: "Dat zal misschien wat verbazen, maar dat zijn geen Afrikaanse artiesten. In Parijs ga ik vooral naar neo soul of jazz voorstellingen. Ik luister zelf naar Nina Simone, Erykah Badu, Jill Scott, Sara Tavares, Cesaria Evora... en ik probeer die invloeden ook in mijn eigen muziek te laten terugkomen. Al kan ik mijn Malinese roots natuurlijk niet verloochenen."
Je debuutalbum verschijnt op het gereputeerde World Circuit label, is de druk dan niet meteen heel groot?
Fatoumata Diawara: "Bizar genoeg niet, neen. Voor mij is het eerder een interessant gegeven om te mogen opnemen voor een label als World Circuit. Ik wist dat ik iets met mijn stem moest gaan doen en als dat kan met een label als World Circuit des te beter, maar zo niet dan had ik wel iets anders gevonden. Omringd door artiesten als Buena Vista Social Club, Ali Farka Toure, Oumou Sangare en Toumani Diabate, voel ik me er in ieder geval goed omringd. Het feit dat een dergelijk label mij de kans geeft om een album op te nemen, kan je toch alleen maar als flatterend ervaren?"
Je schrijft je nummers in het Bambara. Stoort het je niet dat niet iedereen zal begrijpen waar je het over hebt in je teksten?
Fatoumata Diawara: "Mijn teksten zijn erg persoonlijk van aard, soms liggen ze zelfs aardig dicht bij de realiteit en ik heb op dit moment nog geen zin om dat te delen met mijn publiek. Laat de melodieën hun werk eerst maar doen. Bij het schrijven van een nummer ga ik trouwens altijd eerste op zoek naar een geschikte melodielijn en pas daarna volgt de tekst. Mijn teksten gaan over wat ik heb meegemaakt, hoe ik in het leven sta en mijn ervaringen als jong Afrikaans meisje. Ik wil dat best met mijn publiek delen, maar het is nu ook weer niet de bedoeling dat ze hun hoofd volsteken met mijn beslommeringen."
Fatoumata Diawara: "De laatste film waarin ik meegespeeld heb, "Il Pleut Sur Conakry", dateert uit 2007; in die film speelde ik toevallig al de rol van een zangeres en met dezelfde regisseur (Cheikh Fantamady Camara, red.) werk ik nu aan een nieuw project waarvoor we al gefilmd hebben in Senegal en waarvoor we ook nog in Frankrijk en Guinee gaan draaien. Film heeft dus nog steeds een plaats in mijn leven, maar het is niet waar mijn hart ligt. Ik probeer de personages die ik vertolk zo goed mogelijk neer te zetten, maar het blijft het debiteren van teksten die door anderen geschreven zijn. In mijn nummers kan ik veel meer mijn eigen visie op de wereld kwijt, maar door het feit dat er nu ook weer niet zoveel films geproduceerd worden in Afrika, is het iets wat ik er in alle rust kan blijven bijdoen."
Ben je als actrice in Afrika ook meteen een ster zoals in Hollywood?
Fatoumata Diawara: "Ik heb meegespeeld in, "Sia, Le Rêve Du Python", een film die in West-Afrika nogal populair was en geregisseerd werd door Dani Kouyate. Ik speelde de hoofdrol en als gevolg daarvan spreken veel mensen mij vandaag nog steeds aan als Sia. Pas nu begint men mij eigenlijk onder mijn eigen naam te kennen. Je kunt inderdaad van een zekere sterrenstatus spreken, want na verloop van tijd moest ik zelfs geen castings meer doen omdat iedereen mij al kende. Toen ik in Frankrijk belandde moest ik eigenlijk terug van nul beginnen. Omdat ik echter geen zin had om me opnieuw te gaan bewijzen, heb ik gekozen om volledig voor mijn muziek te gaan en daarin heb ik een vrijheid ontdekt die ik in de wereld van de film nooit heb ervaren."
Bij het lezen van jouw biografie viel het me op dat jouw levensverhaal ook best het scenario van een film kon zijn.
Fatoumata Diawara: "(lacht) Ik heb er al over gedacht om aan een boek over mijn leven te beginnen, maar telkens ik een pen ter hand neem barst ik algauw in tranen uit; ik vrees dat ik er gewoon nog niet klaar voor ben. Wellicht kan het pad van de muziek dat ik nu bewandel mij helpen om mijn verleden te verwerken. Als ik er ooit in slaag om mijn levensverhaal neer te pennen dan twijfel ik er niet aan dat het ook een interessante film zou kunnen opleveren, want ook al ben ik nog maar negenentwintig, soms heb ik het gevoel dat ik al het leven geleid heb van iemand van vijftig."
Op een bepaald moment heb je je aangesloten bij het Franse theatergezelschap Royal de Luxe, in België welbekend vanwege de spektakels die ze jaarlijks opvoeren tijdens de Zomer van Antwerpen.
Fatoumata Diawara: "Ja, ik ken Antwerpen heel goed, want ik ben daar zelf meermaals opgetreden met Royal de Luxe. Op een bepaald moment werd Royal de Luxe gevraagd een spektakel ineen te steken dat een ontmoeting moest zijn tussen Europa en Afrika. Om acteurs te vinden voor het stuk ("Petits Contes Nègres", red.) zijn ze dan castings komen doen in verschillende Afrikaanse landen. Ze zochten nog een jonge actrice en toen ze in Mali belandden kwamen ze mij op het spoor. Hun timing was echter wat ongelukkig, want ik had toen net op de Malinese televisie verklaard dat ik het acteren voor bekeken hield. Het feit dat een gereputeerde theatergroep als Royal de Luxe me vroeg voor één van hun stukken, vond ik echter een grote eer en daarom ben ik toch overstag gegaan. Mijn familie verzette zich echter heftig en verbood mij om mee met hen op tournee te gaan. Ik heb toen het moeilijke besluit genomen om te vluchten en zo ben ik in Frankrijk terechtgekomen. Uiteindelijk ben ik zes jaar bij Royal de Luxe gebleven en heb samen met hen de hele wereld afgereisd. Het is dankzij die moeilijke beslissing die ik toen genomen heb, dat ik hier vandaag nu voor je zit; anders was ik nu al lang met één of andere neef getrouwd en had ik waarschijnlijk al vijf kinderen rondlopen! (lacht)"
Je muziekcarrière is eigenlijk begonnen toen Jean-Luc Courcoult, directeur van Royal de Luxe, je op een dag backstage hoorde zingen. Een kantelmoment in je leven?
Fatoumata Diawara: "Ik zou niet zeggen dat dat moment mijn leven veranderd heeft, maar daarvoor was zingen iets dat alleen van mezelf was. Ik maakte mezelf wijs dat ik mijn stem niet hoefde te delen met de rest van de wereld. Die overtuiging begon te wankelen toen ik met Royal de Luxe de wereld rondreisde en moest vaststellen dat ik mensen kon raken met mijn stem of ze nu begrepen wat ik zong of niet. Ik heb toen ingezien dat ik mijn ziel het best al zingend blootleg."
Een van de eerste stappen die je in de muziekwereld zette, was als achtergrondzangeres bij de Malinese muzieklegende Oumou Sangare. Zij gaf je uiteindelijk ook dat laatste duwtje richting platencontract bij het gerenommeerde World Circuit label.
Fatoumata Diawara: "Eigenlijk ben ik begonnen in een aantal kleine clubs en bars in Parijs samen met Abdoulaye Traore, een gitarist. Niet veel later heb ik dan Cheick Tidiane Seck ontmoet en hij heeft me in contact gebracht met Deedee Bridgewater en Oumou Sangare. Ik heb enorm veel respect voor Oumou, want zij maakt deel uit van het kleine groepje mensen dat vanaf het begin in mijn talent geloofde. Ik was amper vijfentwintig jaar oud toen ik haar voor het eerst ontmoette en als jonge meid met zo’n grote ster geconfronteerd worden is natuurlijk indrukwekkend. Zij leerde me in mijzelf geloven en hielp me de weg vinden die ik moest volgen. Zeg maar gerust dat ze een tweede moeder voor me was. Als vrouwelijke stem uit de Wassoulou regio in Mali vervulde ze bovendien op meer dan één manier een pioniersrol. Ik ben geboren in hetzelfde dorp als waar zij vandaan komt en ik durf rustig zeggen dat ze een aantal deuren geopend heeft."
Toch moet ik zeggen dat ik bij het beluisteren van je debuutalbum niet meteen aan Oumou Sangare moest denken, maar eerder aan Rokia Traore.
Fatoumata Diawara: "Rokia is een goede vriendin van mij. Zij speelde als één van de eerste vrouwelijke artiesten uit Mali zelf gitaar. Zelf ben ik beginnen spelen toen ik moest vaststellen dat goede muzikanten vinden in Parijs, geen sinecure is; ik wilde ook niet echt van andere muzikanten afhankelijk zijn en moest dus op zoek naar een instrument waarmee ik mezelf op het podium kon begeleiden. Eerst dacht ik aan de kamelengoni, maar die worden nog volledig met de hand gemaakt en zijn dus niet gemakkelijk te repareren als ze stukgaan. Het meest praktische instrument om overal mee naartoe te sleuren bleek uiteindelijk toch de gitaar."
Ik vergeleek je net met Rokia Traore, maar wie zou je zelf als invloeden aanhalen?
Fatoumata Diawara: "Dat zal misschien wat verbazen, maar dat zijn geen Afrikaanse artiesten. In Parijs ga ik vooral naar neo soul of jazz voorstellingen. Ik luister zelf naar Nina Simone, Erykah Badu, Jill Scott, Sara Tavares, Cesaria Evora... en ik probeer die invloeden ook in mijn eigen muziek te laten terugkomen. Al kan ik mijn Malinese roots natuurlijk niet verloochenen."
Je debuutalbum verschijnt op het gereputeerde World Circuit label, is de druk dan niet meteen heel groot?
Fatoumata Diawara: "Bizar genoeg niet, neen. Voor mij is het eerder een interessant gegeven om te mogen opnemen voor een label als World Circuit. Ik wist dat ik iets met mijn stem moest gaan doen en als dat kan met een label als World Circuit des te beter, maar zo niet dan had ik wel iets anders gevonden. Omringd door artiesten als Buena Vista Social Club, Ali Farka Toure, Oumou Sangare en Toumani Diabate, voel ik me er in ieder geval goed omringd. Het feit dat een dergelijk label mij de kans geeft om een album op te nemen, kan je toch alleen maar als flatterend ervaren?"
Je schrijft je nummers in het Bambara. Stoort het je niet dat niet iedereen zal begrijpen waar je het over hebt in je teksten?
Fatoumata Diawara: "Mijn teksten zijn erg persoonlijk van aard, soms liggen ze zelfs aardig dicht bij de realiteit en ik heb op dit moment nog geen zin om dat te delen met mijn publiek. Laat de melodieën hun werk eerst maar doen. Bij het schrijven van een nummer ga ik trouwens altijd eerste op zoek naar een geschikte melodielijn en pas daarna volgt de tekst. Mijn teksten gaan over wat ik heb meegemaakt, hoe ik in het leven sta en mijn ervaringen als jong Afrikaans meisje. Ik wil dat best met mijn publiek delen, maar het is nu ook weer niet de bedoeling dat ze hun hoofd volsteken met mijn beslommeringen."