DANDANA - Free The System
DANDANA is een Nederlands-Gambiaans-Senegalees project in 2016 opgericht door de Nederlandse bassist Bas Ackermann, naast muzikant ook regisseur en oprichter van State of Mic, een ondertussen bekend muziek- en multimediabedrijf in Serekunda, de grootste stad in Gambia. Daar liep hij percussionist en singer-songwriter Ebou Gaye Mada en gitarist Filly Diona tegen het lijf, en na wat gezamenlijke jamsessies werden zo de kiemen voor DANDANA gezaaid. Je zou denken dat de naam van de band één of ander begrip in het Wolof of een andere West-Afrikaanse taal is, maar eigenlijk is het gewoon de verbastering van de Jamaicaanse patois-term "dondada" die bas ooit in de film Belly (Hype Williams, 1998) hoorde en wel goed vond klinken. Voor hun sound lieten de heren, ondertussen aangevuld met Jackson Loman op drums, Joop de Graaf op bas en toetsenist Modou Joof, zich inspireren door de psychedelische jazz-mbalax van de Gambiaanse band Guelewar, het eveneens Gambiaanse Ifang Bondi en Senegalese Touré Kunda, en westerse synth-bands als Air of Tame Impala. In de zomer van 2017 trokken de bandleden naar Zinguinchor in Senegal, de woonplaats van Filly, waar ze aan de eerste demo's voor dit album begonnen. Begin 2018 zakten producer Tijmen van Wageningen, Bas en voormalig Ifang Bondi sabar-percussionist Ebou Gaye Mada opnieuw af naar Gambia, waar ze samen met Filly en Modou het album verder afwerkten. Bas vat Free The System zelf als volgt samen: "Wat ik belangrijk vind met en aan dit album is dat het werelden echt bij elkaar brengt. Voor veel mensen is de traditionele Senegalese mbalax muziek niet makkelijk te vatten. Door een combinatie van een meer westerse ambient en elektronische sound en de meer analoge traditionele sound is het een soort van "nieuwe wereld".".
Opener WDYK/Yo Lor Chi Ham ("Yo lor chi ham" is Wolof voor "wat weet jij daarvan?" of "what do you know?" in het Engels) trekt het album meteen feestelijk op gang, meteen gevolgd door 'Guelewar', met de blinde Senegalese vocalist Pa Mboob op vocalen, tegelijk een ode aan de al vernoemde Gambiaanse band waar Dandana de mosterd haalde en de Senegalese filmregisseur Ousmane Sembene, die in 1992 de film Guelwaar draaide. Het instrumentale Ndanka Ndanka, sabar- en talking drum percussie meets eighties synths en de gitaar van Filly Diona, laat zich uit het Wolof vertalen als "kalm, kalm", en verwijst naar de Gambiaanse mentaliteit om de dingen van dag tot dag te bekijken. De spirituele toer gaan we dan weer op met Baye Fall, waarvoor DANDANA een lokale Baye Fall zanger uit Serekunda de vocalen liet inzingen, wat resulteerde in een bezwerende ode aan de Allerhoogste. Zoals de titel al aangeeft, schakelen we voor Mon Afrique over op het Frans. Het nummer, dat ergens halverwege evolueert naar westerse synthpop, is bedoeld als een ode aan het Afrikaanse continent, dat nog al te vaak negatief belicht wordt. In de intro is nog de bekende Burkinees-Malinese muzikant en acteur Sotigui Kouyaté te horen die verhaalt over de ontstaansgeschiedenis van het universum. Inhoudelijk enigszins verassend is 'Ever Living', een eerbetoon aan beeldend kunstenaar Guido Johanns, die zich in zijn werk vaak liet inspireren door de Afrikaanse kunst en overleed in 2019. In dit nummer neemt de balafon een prominente plaats in, en die werd voor de gelegenheid ingespeeld door Soulayman Jobateh.
Voor afsluiter en titelnummer Free The System, over de kloof tussen de oudere generatie en de jongere generatie, nam Ackermann ook een videoclip op, al omschrijft hij die liever zelfs als een muzikale kortfilm: "We wilden een clip maken geïnspireerd door retro sciencefiction en afro-futurisme, maar dan op de analoge manier van de jaren zeventig en tachtig. Op een ochtend zat ik buiten aan een winkeltje met mijn analoge camera te wachten op mijn tapalapa, een Gambiaans brood, toen Amadou, een klein jongetje, me begon te imiteren. Hij had een steen met een gat erin en deed alsof hij een fotograaf was. Het idee voor 'Free The System' was meteen gevonden! De verhaallijn van Free The System symboliseert aan de ene kant de kloof tussen de oudere en de jongere generatie, waarbij de eersten het contact met de creatieve denkwijze van kinderen lijken te hebben verloren en deze vaak met geweld terug op te eisen. De oude man in de video vertegenwoordigt die volwassen en traditionele manier van denken. In Afrika worden ouderen zeer gerespecteerd en het is bijna een zonde om tegen hen in te gaan. Het maakt de reactie van de jongen, die aan het eind van de video zijn tong uitsteekt, echt een opstandige daad. Aan de andere kant is de grotere boodschap van de video dat we uit het systeem moeten breken. Het is een oud traditioneel systeem dat alleen ten goede komt aan degenen die er deel van uitmaken, en zaken als de huidige wereldwijde COVID-19 pandemie en de Black Lives Matter beweging maken meer dan duidelijk dat het tijd is voor veranderingen!". Meer dan intrigerende Afro-westers experiment dat bij het beste hoort dat dit jaar onze oren mocht beroeren!
www.dandana.nl | www.rebelup.org