Interview met Minyeshu in het Zuiderpershuis

Minyeshu, je tweede album heeft Dire Dawa als titel gekregen. Het weinige dat ik over Dire Dawa weet is dat het een tussenstop is op de spoorlijn tussen Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië en Djibouti, maar het is ook jouw geboorteplaats. Wat kan je er ons nog meer over vertellen?
Minyeshu: "Dire Dawa is ondertussen een heel mooie stad geworden met een heel andere cultuur dan in Addis Abeba. De mensen van Dire Dawa zijn veel opener van aard, misschien meer westers ook, want de Fransen hebben er lange tijd veel invloed gehad."

Ethiopië is een beetje een lappendeken van meer dan vijftig verschillende stammen…
Minyeshu: "Meer dan tachtig zelfs!"

Waar pas jij ergens in dat mozaïek?
Minyeshu: "Ik pas bij alle tachtig en ik wil eigenlijk ook niet weten waar mijn echte roots liggen. Dat is voor mij echt van ondergeschikt belang. Ik ben geboren in Dire Dawa, maar groeide op in Addis Abeba en die stad fungeert een beetje als een knooppunt waar mensen van alle mogelijke culturen uit het land samenkomen. Onderscheid maakt men daar niet."

Zing je uitsluitend in het Amhaars?
Minyeshu: "Nee, ik gebruik verschillende talen. Voor westerlingen klinken die misschien allemaal, maar naast het Amhaars zing ik bijvoorbeeld ook nog in het Sidamo."

En spreek jij die talen dan allemaal even vlot?
Minyeshu: "Ik spreek eigenlijk alleen Amhaars. Die andere nummers worden voor mij vertaald. Niet al mijn vrienden zijn Amhaars en ik vind het fijn om ook nummers in hun taal te kunnen brengen."

Muzikaal gezien bestrijken je nummers zowat de hele hoorn van Afrika. Was het belangrijker voor jou om breder te gaan dan puur Ethiopische muziek?
Minyeshu: "Ja, toch wel want de Ethiopische muziek is toch een beetje geïsoleerd en weinig bekend in de rest van de wereld. Ik wilde er expliciet muzikanten uit andere delen van Afrika bij zodat zij met hun instrumenten hun eigen culturele invloeden aan het geheel konden toevoegen. Dit maakt de muziek veel interessanter en tegelijk toegankelijker ook."

Je bent destijds je carrière begonnen bij het Ethiopisch Nationaal Theater, maar dan als danseres en choreografe. Wanneer ontdekte je dat je stem er ook best mag wezen?
Minyeshu: "Ik ben eigenlijk als zangeres begonnen, maar in Ethiopië gaan zang en dans hand in hand. Gaandeweg vond ik dansen gewoon veel leuker dan zingen dus ben ik me daar op gaan focussen. Dansen is nog steeds mijn ware passie, maar toen ik in Europa terechtkwam bleek het makkelijker om een zang- dan wel een danscarrière uit te bouwen, dus ben ik weer gaan zingen."

Destijds rustte er in Ethiopië nog een serieus taboe op een carrière in de podiumkunsten. Is dat vandaag nog zo?
Minyeshu: "Nee, dat is gelukkig al fel veranderd. Kunstenaars werden vroeger beschouwd als een lagere sociale klasse. Je verdiende er ook bijna niets mee en je moest vaak werken op plaatsen waar veel gerookt en gedronken werd, ook al dingen die in de Ethiopische samenleving niet hoog aangeschreven staan. Tegenwoordig worden artiesten ook in Ethiopië veel beter betaald en is het dus bijna een job als een andere geworden."

Je bent opgegroeid in het Ethiopië onder het communistische regime van Mengistu Haile Mariam. Hoe moeten we ons die tijd voorstellen?
Minyeshu: "Wel, vreemd genoeg heb ik in de tijd van de communisten op artistiek vlak nooit echt problemen gehad. We moesten natuurlijk af en toe op grote propaganda manifestaties optreden, maar voor de rest deden we gewoon ons ding. De problemen zijn voor mij eigenlijk pas echt begonnen onder het huidige regime (Ethiopië is tegenwoordig een semidemocratie; de macht is eigenlijk grotendeels in handen van het Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front van premier Meles Zenawi, red.)."

Dat is eigenlijk wel verrassend om te horen.
Minyeshu: "Ja, maar alles is dan ook veranderd. Het bestuur van het Nationaal Ethiopisch Theater werd ontslagen en vervangen door mensen die er totaal geen verstand van hadden; een vreselijke situatie waarbij wij als artiesten gedegradeerd werden tot marionetten van het regime."

Het nummer Buna gaat over koffie. De Kafa-regio in Ethiopië wordt zowat beschouwd als de bakermat van de koffie en die drank heeft dan ook een heel sociale functie in het land. Kan je ons daar wat meer over vertellen?
Minyeshu: "Koffie is heel belangrijk in Ethiopië. Wanneer men gasten ontvangt krijgen die onmiddellijk koffie aangeboden. Ook als een sociaal bindmiddel is het heel belangrijk. Ethiopiërs kunnen uren kletsen terwijl ze koffie drinken. Het is ook een prachtige ceremonie; de koffie wordt vaak nog terplekke gebrand en vermalen (De koffieceremonie is een belangrijke sociale en culturele traditie in Ethiopië en wordt uitgevoerd met rituele ceremonies. Volwassen leden van de familie, buren en andere gasten nemen plaats rond de plek waar de koffie gezet gaat worden. Op de vloer ligt vers gesneden gras, meestal met kleine gekleurde bloemetjes erop. De gastvrouw, gekleed in de traditionele kleding, wakkert het vuurtje aan. Dit kan een houtvuurtje zijn maar over het algemeen zijn het houtskoolbranders. Op een tweede vuurtje wordt wierook gebrand. De rauwe koffiebonen worden eerst gewassen en gedroogd. Ondertussen is een platte schaal op het vuurtje voorverwarmd zodat de bonen gebrand kunnen worden. De gastvrouw roert en schudt de bonen totdat ze zwart en glanzend zijn. De koffiegeur en de wierookgeur vermengen zich. De platte schaal wordt van het vuur genomen en wordt langs de gasten gedragen, de gasten halen de geur met de handen naar zich toe en snuiven het op. Er wordt popcorn rondgedeeld. De jebena, een zwarte koffiepot gemaakt van klei, met een ronde bodem en een tuit in het midden, wordt gevuld met water en op het vuur gezet. Ondertussen dat het water warm wordt worden de bonen met een vijzel fijngewreven. Als het water kookt wordt de koffie met kleine hoeveelheden, beetje voor beetje, in de nauwe opening aan de bovenkant van het koffiepotje gedaan. De sini's, kleine Chinese mokjes, staan klaar op een soort dienblad met pootjes. Als de koffie voldoende getrokken is tilt de gastvrouw de jebena op en schenkt de koffie van grote hoogte in de sini's. Naast dat het een leuk gezicht is, gebeurt het vakkundig en gaat er geen druppel verloren. Volgens de traditie zijn er drie ronden, de awol, de eerste ronde, waarbij de oudere of een belangrijke gast als eerste de koffie krijgt daarna de andere volwassenen. Kinderen drinken geen koffie. De koffie is erg sterk. Tijdens de tona, de tweede ronde is hij al beduidend minder sterk. Doordat het water steeds aangevuld wordt is het derde bakje in de baraka, derde ronde, een slap aftreksel. Als de ceremonie voorbij is zegenen de ouderen de woning en gaat iedereen naar zijn eigen onderkomen. De Ethiopiërs gebruiken de ceremonie om tot rust te komen en nemen ruim de tijd, wel twee tot drie uur, om met iedereen te praten. De ceremonie is ook bedoeld als welkom voor bezoekers, red. [bron: ethiopieweblog.web-log.nl])."

Een groot deel van de wereld denkt nog steeds in enorme clichés als het over Ethiopië gaat: hongersnood, droogte, armoede, enzovoort. Wat vind jij als Ethiopische van dat beeld?
Minyeshu: "Deels is dat natuurlijk gewoon de realiteit. We hebben met hongersnood te kampen gehad, maar het gaat nooit om heel Ethiopië. De Ethiopiërs in het buitenland zeggen vaak schertsend dat hier in het westen eigenlijk hongersnood heerst, want wij zijn gewoon om vier tot vijf maal per dag warm te eten."

Is het voor jou belangrijk om die clichés te doorprikken en Ethiopië op een andere manier te laten zien?
Minyeshu: "Ja natuurlijk. Nogmaals, er zijn een aantal grote hongersnoden geweest, maar we moeten ook de positieve kanten van het land laten zien. Ethiopië is een heel mooi land met een rijke cultuur en een prachtige natuur. Jammer genoeg hebben opeenvolgende oorlogen en politieke dictaturen er soms een soep van gemaakt, maar met mijn muziek probeer ik alvast een ander beeld van Ethiopië te tonen."

Minyeshu bedankt voor dit gesprek.
Minyeshu: "Graag gedaan."