Interview met Mahala Raï Banda in de Botanique

Aurel, Mahala Raï Banda, vrij vertaald de 'nobele bende uit het getto', vanwaar de keuze voor die naam?
Aurel Ionita (violist en leadvocalist): "Die naam heeft verschillende connotaties zowel in het Roemeens als in het Romani. Mahala is de naam van een buitenwijk van Boekarest, het getto waar de armen leven."

Een deel van de muzikanten van Mahala komen uit Clejani, het dorp waar ook Taraf de Haïdouks vandaan komt. Jullie worden dan ook vaak vergeleken. Ben je dat nog niet beu?
Aurel Ionita: "Wij zijn eigenlijk letterlijk en figuurlijk kinderen van Taraf, dus voor ons is die vergelijking bijna vanzelfsprekend. Mijn grootvader is violist bij Taraf en Neacsu (Nicolae Neacsu, violist en vocalist van Taraf de Haïdouks, overleden in 2002, red.) heeft mij ook nog mijn eerste vioollessen gegeven en een deel van het nummer 'Mahalageasca' werd door hem gecomponeerd. Hij was een baken voor ons, een fantastische lautari (zigeunermuzikant, red.) en hij was ook heel goed in het bespelen van het publiek, een echte publiekslieveling zoals men zegt."

Worden bij jullie instrumenten van generatie op generatie doorgegeven?
Aurel Ionita: "Inderdaad."

Moest jij nu liever gitaar dan viool gespeeld hebben, zou je dat problemen opgeleverd hebben?
Aurel Ionita: "(denkt na) Bij de zigeuners is het echt de clan, de familie die beslist. Mijn grootvader was violist, maar mijn vader speelde accordeon. Ik wou eigenlijk ook liever accordeon spelen, maar ik was wat mager en klein als kind dus besliste mijn familie dat ik maar viool moest spelen. Het gaat vaak ook om het verderzetten van een bestaande familietraditie."

Het aparte dat jullie met Mahala gerealiseerd hebben is dat jullie taraf-muzikanten hebt verenigd met veteranen uit het Roemeense leger die vooral blaasinstrumenten bespelen zoals die in de fanfares gebruikt worden. Hoe is dat idee ontstaan?
Aurel Ionita: "Ik had het geluk dat Michel (Winter, red.) en Stéphane (Karo, red.) al te kennen van hun samenwerking met Taraf en ik had ook al wat ervaring als zigeunermuzikant bij Fanfare Ciocarla en Kocani Orkestar. Ik vroeg me af of het eigenlijk nog wel zin had om nog maar eens een taraf of een fanfare op te richten en heb daarom besloten om iets totaal nieuws te proberen door de twee te verenigen. Uit de taraf-traditie haalde ik de violen, accordeons en de cymbalom en bij de fanfares de koperblazers."

Naast die mix van verschillende zigeunermuziekstijlen, verenigt Mahala Raï Banda ook muzikanten van zeer uiteenlopende leeftijdscategorieën. De koperblazers uit het Roemeense leger zijn van een heel andere generatie dan de veel jongere violisten en accordeonisten.
Aurel Ionita: "(lacht) ja, dat is inderdaad niet altijd even makkelijk en bovendien zit ik net tussen die twee leeftijdscategorieën, dus moet ik altijd maar bemiddelen. Buiten dat leeftijdsverschil is er dan ook nog het feit dat die veteranen mensen van het platteland in Moldavië zijn, terwijl de anderen jonge stadsbewoners zijn die uit de rand van Boekarest komen. Een beetje wrijving en tegenstellingen kunnen echter geen kwaad; dat zorgt voor een creatieve sfeer als er muziek gemaakt moet worden."

Zigeunermuziek is vaak vooral feestelijke dansmuziek. Hoe belangrijk zijn de teksten dan nog? Is het belangrijk om ook te begrijpen wat jullie precies zingen?
Aurel Ionita: "Tja, we beschouwen onszelf toch een beetje als gelegenheidspoëten. Over het algemeen gaan onze teksten over het dagelijkse leven; bijvoorbeeld over het huwelijk van een gadjo (benaming voor iemand die geen zigeuner is, letterlijk: een burger, red.) met een zigeuner, alcoholisme, armoede, werkloosheid enzovoort."

Regisseurs als Tony Gatlif en Emir Kusturica hebben met hun films ongelooflijk bijgedragen aan de popularisering van de zigeunercultuur. Wat betekenen ze voor jullie?
Aurel Ionita: "Hun films tonen eigenlijk een beetje een cliché van het zigeunerleven; het zijn overdrijvingen. In het geval van Kusturica gaat mijn woord van dank eerder uit naar zijn vast componist Goran Bregovic. Met die films heeft Taraf bekendheid verworven en nadien zijn ook Fanfare Ciocarla en nu ook Mahala gevolgd. Met de muzikale cocktail die wij brengen vertegenwoordigen wij eigenlijk de toekomst van de zigeunermuziek."

Om nog even in de filmwereld te blijven, jullie song 'Mahalageasca' werd gebruikt in de film 'Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan' (Larry Charles, 2006, red.). Die parodie gaat over een Kazachse journalist die voor een reportage naar de V.S. trekt. Maakt men er niet al te vaak en zootje van door zigeunermuziek te verbinden met zowat alles wat uit Oost-Europa komt?
Aurel Ionita: "(lacht) En dan moet je weten dat die film nog grotendeels in Roemenië is opgenomen ook! Sacha Baron Cohen, de regisseur die ook de rol van Borat speelt, heeft veel fouten gemaakt in Roemenië. Hij heeft verschillende mensen geld beloofd, maar de meesten hebben nooit een cent gezien."
Michel Winter: "Ik denk dat Sacha die muziek gebruikt heeft om een feestelijke en uitbundige sfeer aan zijn film te geven. Wat er ook van zij, het is ergens toch ook een vorm van erkenning."

Als jullie in België zijn werken jullie vaak samen met deejay Gaetano Fabri. Hoe staan jullie tegenover dat fenomeen van deejays die traditionele zigeunermuziek gaan mixen met dance?
Aurel Ionita: "Het op die manier brengen maakt het veel makkelijker om het te verkopen aan een discotheekpubliek. Voor mij zijn Shantel en Fabri designers die een eigen modelijn hebben gecreëerd. Ik kan me zeker niet in al hun werk vinden, maar voor het grootste deel vallen hun dingen wel mee."

Kunnen jullie tot slot eens in enkele woorden samenvatten waar Mahala Raï Banda voor ju voor staat?
Aurel Ionita: "Mahala is mijn werk en mijn toekomst. Het is het plezier van het reizen en op dit moment vooral van alles wat."
Michel Winter: "Mahala Raï Banda betekent voor mij inspiratie en het omvat alles waar we het tot noch toe over gehad hebben."

Aurel, Michel, bedankt voor dit gesprek.